Ezber bozan araştırma: Karbonhidratlar sağlıklı yaşlanmanın zımnî kahramanı mı? ‘Kritik bir ayrım var’
ABD’deki saygın eğitim kurumlarından Tufts Üniversitesi’nde yapılan kapsamlı bir araştırma, karbonhidratların sanıldığı kadar ziyanlı olmayabileceğini; hatta gerçek seçildiklerinde uzun ve sağlıklı bir hayatın anahtarı olabileceğini öne sürüyor.
Araştırmacılar, düşük karbonhidratlı diyetlerin kısa vadede kimi yararlar sağlayabileceğini kabul etmekle birlikte, bilhassa uzun vadede yaşlanma süreci boyunca sıhhati desteklemek için kompleks karbonhidratların kıymetli bir rol oynadığını vurguluyor.
47 BİNDEN FAZLA BAYANIN BESLENME ALIŞKANLIKLARI TAKİP EDİLDİ
JAMA Network Open isimli hakemli mecmuada yayımlanan çalışmada, 47 binden fazla orta yaşlı bayanın beslenme alışkanlıkları ve sıhhat durumları 30 yılı aşkın bir müddet boyunca takip edildi. Elde edilen datalar, şaşırtan bir tablo ortaya koydu.
Kadınların büyük çoğunluğu 70 yaşına geldiğinde hem kronik hastalıklardan uzak hem de fizikî ve zihinsel olarak faal kaldı. Bu ‘sağlıklı yaş alan’ azınlık kümenin ortak noktası ise beslenme nizamında saklıydı: Daha fazla karbonhidrat tüketimi.
Ancak burada kritik bir ayrım var: Araştırma tüm karbonhidratları tıpkı kefeye koymuyor. Bilim insanları, bilhassa tam tahıllar, baklagiller, yeşil yapraklı sebzeler ve meyvelerden elde edilen kaliteli karbonhidratların, ömür müddetini ve hayat kalitesini olumlu istikamette etkilediğini belirtiyor.
Aksine, rafine şekerler, hamur işleri ve çok işlenmiş besinlerden gelen karbonhidratlarınsa sağlıklı yaşlanma ihtimalini düşürdüğü kaydediliyor.
KARBONHİDRATLAR MI PROTEİN Mİ?
Geleneksel niyetin bilakis, araştırmada protein yüklü beslenmenin sağlıklı yaşlanmaya katkı sağladığına dair güçlü bir bulguya rastlanmadı. Bilakis, karbonhidrat alımını yüzde 5 oranında artırmanın (doymuş yağ ya da hayvansal protein yerine) daha uzun ve sağlıklı bir hayat ihtimalini artırdığı gözlemlendi.
Çalışmanın baş muharriri Dr. Andres Ardisson Korat, “Hepimiz karbonhidratların kilo alımına, güç düzeylerine yahut kan şekerine tesirleri üzerine pek çok şey duyduk. Fakat biz bu makro besinlerin uzun vadede 30 yıl sonra bile ne manaya gelebileceğini araştırmak istedik” diyor.
Araştırmada sağlıklı yaşlanma; sırf hastalıkların yokluğu değil, birebir vakitte bilişsel fonksiyonların korunması, günlük ömür aktivitelerinin sürdürülebilmesi ve fizikî hareketliliğin devam ettirilebilmesi formunda tanımlandı. İştirakçilerin alışveriş poşeti taşıyabilme, konut işi yapabilme ve orta seviye idmanları sürdürebilme üzere yetileri değerlendirildi.
Sonuçlar, bu kriterleri karşılayan bayanların sadece yüzde 8’lik bir kesiti oluşturduğunu gösterdi. Lakin bu kümenin ortak özelliği, beslenme tertiplerinde yüksek kaliteli karbonhidratlara tartı vermeleriydi.
İŞLENMİŞ BESİNLERDEN UZAK DURUN
Araştırma, patates kızartması, beyaz ekmek, pizza, hamur işi tatlılar üzere rafine ve işlenmiş karbonhidrat kaynaklarının sağlıklı yaşlanma ile negatif tarafta bağlı olduğunu da ortaya koydu. Uzmanlara nazaran bunun en büyük nedeni, bu cins besinlerde çok ölçüde bulunan tuz, şeker ve sıhhatsiz yağlar.
SONUÇLAR NE MANAYA GELİYOR?
Çalışma gözlemsel nitelikte olduğundan direkt nedensellik argümanında bulunmuyor. İştirakçilerin beslenme alışkanlıkları anketlerle toplandığı için belli yanılma hisseleri da mevcut. Lakin tekrar de sağlıklı yaşlanma ile beslenme biçimleri ortasında güçlü bir bağlantı olduğuna dair kıymetli ipuçları sunuyor.
Giderek yaşlanan dünya nüfusu için sağlıklı yaş alma, sırf bireylerin değil sıhhat sistemlerinin de gündeminde. Bu cins araştırmalar, uzun ömür ve hayat kalitesi üzerine süregelen tartışmalara kıymetli katkılar sağlıyor.
Son kelamı yeniden çalışmanın baş müellifi Dr. Korat’a bırakmak gerekirse: “Sağlıklı yaşlanma hakkında ne kadar çok şey öğrenirsek, insanlara daha uzun ve kaliteli bir ömür sunma konusunda o kadar ilerleyebiliriz.”
Business Insider’ın ‘Carbs can help you live longer — if you eat the right ones, a new study suggests’ başlıklı haberinden derlenmiştir.
