Zehirli tırtıl alarmı! Evvel köpeğine sonra kendisine bulaştı… ‘Ağzının içi asit dökülmüş üzere eriyordu’
Bahar ayları, tabiatla iç içe vakit geçirmeyi sevenler için en keyifli devirlerden biri. Lakin baharın gelişiyle birlikte zararlılar da ortaya çıkmaya başladı. Birçok kişi, yılın bu vakitleri kene üzere canlılarla karşılaşmaktan telaş etse de aslında tehlikeler bununla hudutlu değil.
İstanbul’da yaşayan O.Y. ve eşi, birkaç hafta evvel köpekleri Tinder ile birlikte tabiatta vakit geçirmek üzere Çekmeköy’de tabiat içinde bir alana gitti. Fakat keyifli başlayan tabiat yürüyüşü, bir anda kâbusa dönüştü.
Köpekleri Tinder olağandan fazla salya akıtmaya ve halsizleşmeye başladı. “Hemen çeşmeye götürdüm, ağzını yıkadım. Su içirmeye çalıştım ancak içmedi. Meskene dönmeye karar verdik” diyen O.Y., “Yolda yürürken alışık olmadığımız bir halde sık sık durup oturmaya başladı. Ağzının etrafı kızardı ve şişlikler oluşmaya başladı. Soluğu en yakın veterinerde aldık. Veteriner alerjik bir durum olabileceğini söyleyip birkaç iğne yaptı. O an biraz rahatladık lakin sonraki sabah işler daha da berbata gitti” sözlerini kullandı.
‘ELİMDE KIZARIKLIK, ŞİŞLİK VE KAŞINTI BAŞLADI’
“Tinder’ın şişlikleri boğazına kadar indi. Dahası, onun ağzını yıkadığım elimde kızarıklık, şişlik ve kaşıntı başladı” diyen O.Y., yaşadıklarını şu sözlerle anlattı:
Tinder’ın lisanı ve ağzının içi, güya üzerine asit dökülmüş üzere eriyor, çürüyordu. Yemek yiyemez hale geldi. Birkaç gün boyunca yalnızca serumla beslendi. O noktada veteriner kesin tanıyı koydu: Çam tırtılı! Oysaki o gün oynadığımız açık alanda, Tinder çam ağaçlarının altında bulunan ve zehirli salgılarıyla bilinen istilacı bir çeşitle, çam tırtılıyla temas etmiş. Dili, yanakları ve ağzındaki birçok bölge büyük tehlikedeydi.
Her şey çok süratli gelişti. Ne olduğunu bile anlayamadan durum berbatlaştı. Tedavisi hâlâ devam ediyor. Ölü dokular alındı, artık yenilenme sürecini umutla izliyoruz. Tinder’ın eski sıhhatine kavuşmasını sabırsızlıkla bekliyoruz. Bu yaşadıklarım bana bir şeyi çok net öğretti: Doğa harika, lakin bir o kadar da hassas. Yeşil alanların artmasını hepimiz isteriz ancak çam tırtılı üzere istilacı ve tehlikeli tiplerle gayret için tesirli ilaçlama koşul.
ÇAM TIRTILININ EVCİL HAYVANLAR ÜZERİNDEKİ TESİRLERİ NELER?
Veteriner Doktor Altuğ Özer, “Çam tırtılının üzerindeki tüylerde bulunan Thaumetopoein isimli toksin, bilhassa köpekler ve kedilerde alerjik tepkilere yol açabilir. Çam tırtılındaki toksinler ya direkt temasla ya da uçuşarak kedi ve köpeklerimize temas ettiklerinde ağır alerjik tepkiler gözlemlenebilir. Bu tepkiler ortasında şişlik, kaşıntı, kızarıklık ve nefes darlığı yer alır. Temas sonrası, anafilaktik şok, nefes alamama ve kalp sorunları üzere daha önemli sıhhat problemleri da gelişebilir” dedi.
Çam tırtılının tüylerine direkt maruz kalan evcil hayvanların ivedilikle veteriner tabibe götürülmesi gerektiğinin altını çizen Altuğ Özer, “Bu durumlarda birinci olarak ağır antihistaminik tedavilerine başlıyoruz. Birebir vakitte kortikosteroidler kullanarak iltihaplanmayı azaltıyoruz. Teneffüs ve kalp sorunları yaşanıyorsa, bu sıkıntıları gidermek için uygun ilaçlar uyguluyoruz. Ayrıyeten hayvanın bedenindeki toksini atabilmek emeliyle serum tedavisi yapıyoruz” tabirlerini kullandı.
Daha evvel görüşlerine başvurduğum Akdeniz Üniversitesi Biyoloji Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hüseyin Çetin, tırtılların artan sayıları ve kentlerde yaygınlaşmalarıyla ilgili, “İklim değişikliği gerçeği ve zararlılarla uğraş hizmetleri üzere birçok konu, bu canlıların yayılım alanlarını genişletmesinde değerli rol oynadı” demiş, şu bilgilerin altını çizmişti:
“Tırtıllarla temas eden köpek ve kedilerde ağızda kızarıklıklar görülür. Hatta lisanda şişkinlik ve ağrı meydana gelir. Bu durum geç kalınırsa mevtle bile sonuçlanabilir. Bu canlılar kış aylarını çam ağaçları üzerindeki pamuksu yuvalarda geçiriyor. Toprağa inip insanların hayat alanlarına girdiklerinde, farkında olmadan bunlara temas edebiliyoruz. Bilhassa de çocukların ilgisini çekiyorlar. Temas halinde kıllar çabucak etrafa yayılıyor. Alerjik bünyeye sahip olanlar ve astımı bulunanlar makus sonuçlarla karşılaşılıyor. Özetle tırtıllar hastanelik edebilir. Bu nedenle piknik alanları ve mesire yerlerinde üzerinde beyaz ağlar halinde çam kese böceği yuvaları olan çam ağaçlarından uzak durulmalı. Çam ağaçlarından toprağa girmeye hazırlanan tırtıllarla temas edilmemeli.”
TEK TEHLİKE ÇAM TIRTILI DEĞİL!
“Çam tırtılı dışında, bahar ve yaz aylarında pire, kene ve bit popülasyonu da kıymetli bir tehlike oluşturur” diyen Altuğ Özer, “Keneler, direkt ısırma yoluyla ziyanlı mikroorganizmalarını köpeğe, kedilere aktarabilirler. Bu mikroorganizmalar daha sonra hayvandan beşere geçebilir, bu nedenle evcil hayvanlarımız için kene tasması kullanmak ve dış yerlerde onların bu cins zararlılarla temasını en aza indirmek önemlidir” halinde konuştu.
Çam kese tırtıllarının ormanlık alanlara verdikleri zararın arttığı periyotlarda alınan kimi tedbirler de var. Örneğin ‘mekanik savaş’ olarak isimlendirilen uğraşta keseler ağaç üzerinden kesilip toplanıyor ve yakılıyor. Ya da yumurta koçanları toplanarak yok ediliyor. ‘Kimyasal savaş’ olarak isimlendirilen durumda ise tırtıllar ilaçlama yapılarak yok ediliyor. Fakat uzmanlar en gerçek olanın Orman Genel Müdürlüğü tarafından gerçekleştirilen ‘biyolojik mücadele’ olduğunun altını çiziyor. Ülkemizin farklı bölgelerinde Orman Genel Müdürlüğü’ne ilişkin laboratuvarlarda predatör-avcı böcek olarak bilinen ve çam kese tırtılıyla beslenen ve üç dört yıl yaşayabilen ‘Calosoma sycophanta’ isimli yararlı böcek çeşidi üretilerek biyolojik uğraş hedefiyle kullanılıyor. Böcekleri çam kese tırtılının ziyan verdiği alanlara bırakıyorlar.
ÇAM TIRTILI YALNIZCA HAYVANLAR İÇİN DEĞİL, BEŞERLER İÇİN DE TEHDİT
Çam tırtılının yalnızca hayvanlar için değil, beşerler için de toksik bir tehdit olduğunun altını çizen Dermatoloji Uzmanı Doç. Dr. Aslı Tatlıparmak, “Çam tırtıllarının bedenlerinde milyonlarca mikroskobik tüy bulunur. Bu tüyler temasla ya da rüzgârla havaya karışarak insan bedenine ulaşabilir. Tırtılların savunma sistemi olan bu tüyler toksik ve alerjik tesirler yaratır. Bilhassa alerjik yatkınlığı olan bireylerde ya da çocuklarda çok daha önemli tepkiler görülebilir” dedi.
İnsanlarda görülebilecek belirtilere de değinen Doç. Dr. Aslı Tatlıparmak, “Ciltte temasla, yanma, kaşıntı, kızarıklık, kabarıklık, ürtiker oluşabilir. Teneffüs yollarında ise öksürük, nefes darlığı, hırıltı, bronş spazmı ve alerjik astım atağı görülebilir. Gözlerde kızarıklık, sulanma, kaşıntı ve yanma hissi ortaya çıkabilir” tabirlerini kullandı.
Dr. Tatlıparmak ayrıyeten birtakım hadiselerde belirtilerin saatlerce sürebildiğini ve tedavi edilmediği durumlarda ciltte iz kalabileceğini de belirtti.
NELERE DİKKAT EDİLMELİ?
Çam tırtılı kadar tehlikeli bir başka canlı ise keneler. Bahar aylarında tabiata çıkanların sıkça karşılaştığı bu parazitler, sırf ısırıklarıyla değil, taşıdıkları hastalıklarla da önemli sıhhat problemlerine yol açabiliyor. Doç. Dr. Aslı Tatlıparmak, kenelerle ilgili ise şu ihtarlarda bulundu:
— Kene ısırığı birçok vakit başlangıçta hissedilmez. Lakin keneler, Kırım Kongo Kanamalı Ateşi (KKKA), Lyme hastalığı ve tularemi üzere bulaşıcı hastalıkların taşıyıcısı olabilir. Erken fark edilip müdahale edilmezse bu hastalıklar hayati tehlike yaratabilir.
— Ormanlık ve çamlık alanlarda yürüyüş yaparken hayvanlarınızı ve çocuklarınızı denetim altında tutun. Uzun kollu giysiler ve açık renk kıyafetler tercih edin. Meskene dönüşte bedeninizi ve hayvanlarınızı ayrıntılıca denetim edin. Tırtılla yahut keneyle temas durumunda çabucak bir sıhhat kuruluşuna başvurun.
