Gülten Dayıoğlu bizi kapıda karşılıyor. İçeri girer girmez karşımıza kocaman bir kütüphane çıkıyor. Uzunluktan boya sıralanmış kitapların önüne yerleştirilmiş bir çalışma masası ve bir masaüstü bilgisayar… Salonda eşsiz deniz görünümünü izleyebileceğiniz uzunluktan boya bir cam ve karşı karşıya iki tekli koltuk var.Yerimize yerleşip koyu sohbetimize başlıyoruz. “Okurlarıma verdiğim kelamı tuttum” diye giriyor kelama Dayıoğlu: “‘Bende Kalmasın’ benim yaşamöyküm.”
Dayıoğlu’nun ‘Fadiş’ romanı 1940’ta sona eriyordu. Son kitabı ‘Bende Kalmasın’ işte o vakitten bugüne kadar yaşadıklarını içeriyor. Gerçek olaylara dayanan ‘Fadiş’i bugüne dek dört farklı jenerasyon okudu, kitap 111 baskıya ulaştı. ‘Fadiş’in popülaritesiyle birlikte Dayıoğlu’na ‘Fadiş’le ilgili sorular da gelmeye başladı. En çok sorulan soruysa birebirdi: “Yoksa Fadiş siz misiniz?” Cevabı hiç değişmedi: “Fadiş’i çocukluk ömrümden esinlenerek yazdım.” Ancak soruların gerisi ardı kesilmedi: “Roman kahramanı Fadiş nerede? Ne yapıyor? Nasıl bir insan oldu? Hangi okullara gitti?” Bir müddet sonra karşılık da değişti. Dayıoğlu bu defa okurlarına “Gelecekte tüm sorularınızın karşılıklarını içeren bir kitap yazacağım. Lakin içimden ne vakit yazma isteği gelir bilemiyorum” demeye başladı. Ve o vakit geldi: “88 yaşıma girdiğimde geçmiş kapımı çaldı. Okurlarıma verdiğim sözleri yerine getirmekte geciktiğimden içten içe tedirgindim. 90 yaşıma yaklaşırken tüm ömrümü ‘Bende Kalmasın’ ismiyle yazdım. Verdiğim kelamı tutmuş olmanın iç rahatlığına kavuştum diyebilirim.”
Yıllar sonra ‘Fadiş’e dönmek nasıldı?
Yaşamöykümü anlatırken anılar, itiraflar ve eksikleri tamamlama kavramları, daima birlikte ayaklanıp kılıçları kuşanarak karşıma dikilmişlerdi. Halbuki ben utanılacak bir durumum olmadığı için her şeyi göze alarak kalkıştım yaşamöykümü olanca gerçekliğiyle paylaşmaya. Yıllardır tansiyon baskısı altındayım, kalbimde ritim bozukluğu sürmekte. Ancak ne gam! Yılmak yok; yılmamak ömür uzunluğu beni hiç yanıltmadı.
Fadiş’in öyküsünü en başından anlatmak sıkıntı muydu?
Kendimden esinlendiğim için Fadiş karakterini en başta oluştururken hiç zorlanmamıştım. Düş kurmam da gerekmemişti. Yeni kitabı yazarken de maddi, manevi her şeyi kendimden kopya çektim. Sırf binbir çeşit gerçek müşahede, niyet, içsel acılar, eziklik, kaygılar yanında ulusal, memleketler arası muvaffakiyetler, coşkular, sevinçler… Okurların, eski dostları Fadiş’le yine buluşmuş üzere olacağını düşünüyorum.
Yeni kitabınızı kurgularken nasıl bir anlatım lisanını tercih ettiniz?
‘Bende Kalmasın’ çarpıcı müşahedeler, acı-tatlı his ve kanılarla örülmüş lakin kimse suçlanmamıştır. Tahminen vakit zaman dağ üzere üstüme gelen yaşama karşı yumuşacık sitemler vardır. Kitapta kimselere ‘Şöyle olun, bu türlü yaparsanız şu sonuçla karşılaşırsınız’ üzere lafebeliği yapılmıyor. Kimi yerlerde ‘Kızım sana söylüyorum, gelinim sen anla’ esintilerine rastlanabilir.
Kitabı yazarken Fadiş’le aranızda nasıl bir bağ kuruldu?
Çocuk Fadiş, Gülten Dayıoğlu’nu sevgi ve his yüküyle sarıp sarmaladı. Esasen ‘Bende Kalmasın’ı yazarken Fadiş’le kendimi, ana-kız üzere duyumsadım iki yıl boyunca. Belgeyi Yapı Kredi Yayınları’na verince üç gün kadar yavrusu elinden alınmış ana üzere buruk ve huzursuz bir hale düştüm. Kaç yaşlansam da bu yeniyetme kız hassaslığından sıyrılıp kurtulamadım.
Ağaçlara sarılan bir kız
Fadiş nasıl biri sizce?
Fadiş acılarını içine atan, hamurunu anneden alan, sevgiyle yoğrulmuş, etrafındakilere uçsuz bucaksız sorular soran, ortada kalmışlığının şuurunda, değişik akraba meskenlerinde yaşarken çok farklı bir kişilik geliştirmiş. Belirli etmemeye çalışsa da hüzün onun varlığının en besbelli simgesi. Bu nedenle ömür uzunluğu çektirdiği fotoğraflarda daima boynu bükük bir kız. Bir de tatlı lisanlı ki! Çocukluğundan beri kedilerle, saksı çiçekleriyle, çiğdem ve gelinciklerle halleşen, asırlık ağaçlara, anasına sarılır üzere sıkı sıkıya sarılan… Tahminen daima burnu sürtüldüğü için varlığına biraz ürkeklik sinmiştir.
Fadiş’i neden bu kadar çok sevdik?
Yaşamı, sesli sessiz çatışmalarla geçti. Bakışlarla ya da kaş çatışlarla bile dayak yediği olmuştur Fadiş’in. Fadiş’in uzantısı olarak hayat savaşı için gerekli olan askerliğimi, bebekliğimden başlayarak çocukken yapmışımdır. Bu nedenle gerçek yaşama atıldığımda oldukça bir talimden geçmiş durumdaydım. Gençlik çağıma gelince kaburgaları sayılan göğsüm tüm meselelere siper olmaya hazırdı. Hele hele yetişkinlik, dahası yaşlılık! Onu tüm bu özellikleri nedeniyle sevmişsinizdir.
Fadiş’in farklı etraflarda büyümesi onun kişiliğini nasıl etkiledi?
Fadiş annesinin gönderdiği para karşılığında farklı akrabaların -sekiz farklı aile- yanında çocukluğunu yaşarken sıradan aile bayanlarının eğitimiyle beslenmiştir. Sonradan okul tatillerinde annesinin çalıştığı meskenlere kabul edilip sıradışı ailelerle tanışmaya başlamıştır. Bu ortamlarda kabul görüp sevilen Fadiş, giderek Gülten Dayıoğlu’na evrildi.
Okurlarınızla ilgili unutamadığınız bir anı var mı?
Fadiş ismini almış üç bireyle tanıştım kitap fuarlarında. Bu bahiste yeni kitabımda da enteresan bir anım var. ‘Dört Kardeştiler’in kahramanı Yaşar Oğlan’la ilgili güzel bir hikaye…
‘Yazar olacak çocuk!’
“Ben muharrir olacağım” dediğiniz anı hatırlıyor musunuz?
Kütahya’da ilkokul üçüncü sınıfta (1948), öğretmenin övgülerini parmağıma dolayıp ben doğuştan yetenekliymişim, ben müellif olacakmışım, nasıl muharrir olunur sorusunu etrafımda gözüme kestirdiğim bireylere sorar dururdum. Artık tıpkı soruyu kendime sorsam cevabım “Hiç durmadan o yolda koşmaya başla, haydi, göreyim seni!” olurdu.
‘Çalışmak hayat biçimim’
Ülkemizdeki çocuk ve gençlik edebiyatının en kıymetli kalemlerindensiniz. Onlarca kitap yazdınız, yazmaya devam ediyorsunuz. Çok muvaffakiyetin kaynağı nedir? Bir sırrınız var mı?
Çalışmak benim ömür biçimim oldu. En bitkin vakitlerimde bile okuyup yazdığımda canlanıyorum. Bir de başladığım işi sonuna kadar izleme direncim var. Bazen kendimle bu hususta inatlaştığım oluyor ancak sonunda anlaşıyoruz. O iş bitiyor. Âlâ ki her şeye rağmen soruşturup araştırmaktan vazgeçmemişim. Ayrıyeten üşengeçlik de çok makus bir tavır. Çabucak yenilmesi gereken sinsi bir düşman bence. Ben üşengeçliğe de hiç ödün vermiyorum. Gece yataktan kalkıp kitaplığımda araştırma yaptığım oluyor. Uykum kaçıyor. Sonraki gün sersem üzere oluyorum lakin aradıklarımı bulmanın, onları gereken yerlerde değerlendirmenin keyfi öylesine doyumsuz oluyor ki!
