Yarın binlerce otobüs kontak kapatacak! Kaç gün sürecek? Toplu taşımada nasıl sonuçlar ortaya çıkaracak? Uzman isimden kıymetli ayrıntılar…
Toplu taşıma, metropollerde ömrün sürdürülebilirliği açısından vazgeçilmez bir öge. Milyonlarca insanın günlük rutinini şekillendiren bu sistem, bilhassa İstanbul üzere nüfusun ağır olduğu kentlerde, kent tertibinin sağlanmasında ve vatandaşların günlük gereksinimlerini karşılayabilmesinde hayati bir rol oynuyor.
Ancak son günlerde İstanbul’da toplu taşımayı direkt etkileyen önemli bir kriz gündemde. İstanbul Özel Halk Otobüsleri Esnaf Odası Başkanı Göksel Ovacık, İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nden uzun müddettir ödeme alamadıklarını belirterek, yarından itibaren otobüslerin sefere çıkmayacağını duyurdu.
Ovacık, yaptığı açıklamada, şu bilgilerin altını çizdi:
“Bildiğiniz üzere dördüncü ayı da para almadan geçirdik. Bize bir taahhüt verildi. Ayın 15’inde 500 milyon ödenecek denildi. Ancak mayıs ayının 15’ine geldiğimizde bu sayı ödenmedi. Yapılan görüşmeler doğrultusunda bu türlü bir sayının ödenemeyeceğini bize bildirdiler. Nisan ayında aldığımız para ile bu işin dönmeyeceğini bıçağın kemiğe dayandığını hem esnafımız söylüyor hem biz söylüyoruz. Bir yol haritası çizmemiz gerektiğini arkadaşlara söyledik. Herkesin fikrini aldık. Maalesef bu kaidelerde bu işi yürütemeyeceğimiz kararını aldık.”
Bu gelişmeler ışığında yanıt bekleyen birtakım kıymetli sorular öne çıkıyor: Bu kriz nasıl aşılacak? Kontak kapatma hareketi kaç gün sürecek? En kıymetlisi bu durum toplu taşımada nasıl sonuçlar ortaya çıkaracak?
‘2 MİLYONUN ÜZERİNDE YOLCU TAŞIYORLAR’
“İstanbul’da ortalama her 5-6 dakikada bir otobüs geliyor ve bu otobüslerin büyük kısmını Özel Halk Otobüsleri oluşturuyor” diyen İstanbul Ticaret Üniversitesi Ulaştırma Sistemleri Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü Prof. Dr. Mustafa Ilıcalı, şöyle devam etti:
“Günlük toplu taşıma seyahat sayısı 8,5 ila 9 milyon ortasında. Bu sayı; İETT otobüsleri, raylı sistemler ve deniz ulaşımını kapsıyor, lakin minibüs ve taksiler bu sayıya dahil değil. Bu sistem içinde 3 bin 145 otobüs, Özel Halk Otobüsleri filosuna ilişkin ve yaklaşık 2 milyonun üzerinde yolcu taşıyorlar. Bu da yüzde 25 üzere bir oranda taşıma demek. Yolda gördüğünüz otobüslerin plakasına bakarak Özel Halk Otobüsü olup olmadığını anlayabilirsiniz; plakası siyah değilse, bu otobüs özel halk otobüsüdür.”
‘ULAŞIMDA BÜYÜK AKSAMALAR MEYDANA GELECEK’
Eğer Özel Halk Otobüsleri trafikten çekilirse, 2 milyon yolcunun alternatif olarak İETT otobüsleri ve metro üzere öteki toplu taşıma araçlarına yöneleceğine dikkat çeken Prof. Dr. Mustafa Ilıcalı, “Bu da halihazırda kalabalık ve güç koşullarda işleyen İstanbul ulaşımı için önemli bir kriz manasına geliyor. Toplu taşımada büyük bir yoğunluk artışı yaşanabilir; duraklarda uzun kuyruklar oluşur, araçlara binmek daha da güçleşir ve ulaşımda büyük aksamalar meydana gelir” tabirlerini kullandı.
‘BELEDİYE SORUNU ÇÖZEMİYORSA MERKEZİ İDARENİN KESİNLİKLE DEVREYE GİRİP GEREKLİ ADIMLARI ATMALI’
“Böyle bir durumda, toplu taşıma alternatifi azalan vatandaşlardan imkanı olanlar kendi araçlarıyla trafiğe çıkmak zorunda kalacak” diyen Prof. Dr. Mustafa Ilıcalı, “Zaten İstanbul trafiği neredeyse kilitlenmiş durumda; trafik yoğunluğu hali hazırda yüzde 85-90 düzeylerinde. Bu tablo, yalnızca bir ya da iki gün bile sürse, kent bunu kaldırmakta zorlanır. Şayet belediye bu probleme süratli bir tahlil üretemezse, merkezi idarenin kesinlikle devreye girip gerekli adımları atması, önleyici önlemleri vakit kaybetmeden hayata geçirmesi gerekiyor” dedi.
KONTAK KAPATMA AKSİYONU BİR GÜN MÜ SÜRECEK?
Bu halin bir günlük olacağını düşünmediğini söyleyen Prof. Dr. Mustafa Ilıcalı, “Bir günle sonlu kalacağını düşünmüyorum. Zira mevzuda çok kararlılar. Bir karşılık alamadıkları takdirde kontak kapatma durumu bir günü geçebilir” dedi.
‘BİRÇOK ARACIN YAŞI 10’UN ÜZERİNDE VE YENİLENMESİ GEREKİYOR LAKİN MEVCUT ŞARTLARDA BU DA MÜMKÜN OLMUYOR’
Özel Halk Otobüsleri tarafının alacakları fiyatın 5 milyardan fazla olduğunun altını çizen Prof. Dr. Ilıcalı, “Sürekli esnafla görüşüyorum; bu kararın alınmasının temel nedeni, uzun müddettir ödeme yapılmaması. Üstelik işin daha da makus tarafı, bu alacak ölçüsü her geçen gün artıyor. Tahminen de şu an belirtilen sayının da üzerine çıkmış durumda. Bu ödemeler yapılmadığında, esnaf çalışanının maaşını nasıl ödeyecek? Araçların bakımını nasıl gerçekleştirecek? Bakımı yapılamayan araçlar vakitle risk oluşturur; kazalar artabilir ve unutulmamalı ki bu araçlar can taşıyor. Bu da çok önemli bir güvenlik sorunu demek” sözlerini kullandı.
Ayrıca bu işi yapanların büyük çoğunluğunun mesken geçindiren beşerler olduğunun da altını çizen Prof. Dr. Ilıcalı, “Bakmakla yükümlü oldukları aileleri var. Birçok aracın yaşı 10’un üzerinde ve yenilenmesi gerekiyor lakin mevcut şartlarda bu da mümkün olmuyor. Bu cins ödemelerin sistemsiz yapılması, sistemin tamamını olumsuz etkiliyor. Sorun yalnızca maddi değil; toplumsal ve güvenlik açısından da önemli riskler içeriyor” halinde konuştu.
Fotoğraflar: iStock
