Son dakika… ABD ve Ukrayna ortasında tarihi muahede imzalandı

Ukrayna Başbakanı Denys Shmyhal, muahedenin Ukrayna’nın kendi kaynakları üzerindeki haklarını kaybetmesine neden olmayacağını savundu. Shmyhal, fon gelirlerinin eşit paylaşılacağını ve fon idaresinde her iki tarafın da kelam sahibi olacağını belirterek, “Maden kaynakları ve altyapı üzerindeki denetimimiz büsbütün devam edecek” açıklamasını yaptı. Shmyhal, mutabakatın mevcut mukaveleleri etkilemeyeceği ve “al ya da öde” modeliyle gelir garantisi sağlayacağını söz etti.

Ukrayna Başbakanı Denys Shmyhal

UKRAYNA MÜLKİYET HAKKINI KORUYACAK

Ukrayna Başbakan Yardımcısı Svyrydenko ise ülkenin karasuları ve topraklarındaki kaynakların tam mülkiyet hakkını koruyacağını açıkladı. “Çıkarılacak madenlere devlet karar verecek” sözünü kullanan Svyrydenko, Ukrnafta ve Energoatom üzere kamuya ilişkin petrol ve doğal gaz şirketlerinin statüsünün değişmeyeceğini vurgulayarak, “Oluşturulan fon, ülkemize global yatırımları çekecek kıymetli bir adımdır” dedi.

Fon gelirlerinin yeni projelerden sağlanacağı, mevcut projelerin muahede kapsamı dışında tutulduğu bildirildi. Svyrydenko, fon gelirlerinin her iki ülkede de vergilendirilmeyeceğini duyurdu.

Taslak metinde, Ukrayna’daki doğal kaynaklardan elde edilecek gelirin yüzde 50’sinin ABD-Ukrayna ortak fonuna aktarılması öngörülüyor. Mutabakatın yürürlüğe girebilmesi için Ukrayna Parlamentosu’nun onayı gerekiyor.

Financial Times, sürecin imza basamağında taraflar ortasında önemli uyuşmazlıklar yaşandığını öne sürdü. Haberde, ABD yetkililerinin, Ukrayna heyetine “Tüm evrakları imzala ya da ülkene dön” biçiminde ültimatom verdiği kaydedildi.

Daily Mail ise Kiev idaresinin fonun yapısına ait iki ek muahedede değişiklik talebinde bulunduğunu bildirdi. Ukrayna tarafının, bu evrakların yine çalışılması gerektiğini lisana getirdiği argüman edildi.

19 Ocak’ta Başkanlık koltuğunu devralan Donald Trump, kısa müddet sonra Ukrayna’ya yapılan yardımları durdurmuştu. Trump, Ukrayna’nın madenlerini ABD’li şirketlere açacak olan mutabakatın Kiev idaresine askeri ve ekonomik takviye sağlanması için ön kural olduğunu belirtmişti.

Washington, şubat ayında Ukrayna’nın muahedeyi imzalayacağını duyurmuştu. Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski, 28 Şubat’ta muahedeyi imzalamak üzere Beyaz Saray’a bir ziyaret gerçekleştirmiş, görüşmede Trump ile tartışmasının akabinde imzalar atılmadan Washington’ı terk etmişti.

ABD merkezli Ukrayna’ya yakın sivil toplum kuruluşu Razom for Ukraine, muahedeyi olumlu karşıladı. Kuruluşun Yöneticisi Mykola Murskyj, “Trump idaresini Rusya’ya yaptırımları artırmaya ve Ukrayna’ya savunma takviyesi sağlamaya devam etmeye çağırıyoruz” diye konuştu.

The Guardian’ın aktardığına nazaran, kimi uzmanlar, Beyaz Saray’ın yardımları Ukrayna’nın kaynak gelirlerine bağlayarak avantaj sağlamaya çalıştığını tez etti. Birinci taslakta fon gelirlerinin yüzde 100’ünün ABD denetiminde olacağı kararı yer alıyordu.

Beyaz Saray, ABD ve Ukrayna hükümetleri ortasında doğal kaynaklar muahedesinin imzalandığını bildirdi. Kelam konusu mutabakat, Amerikan şirketlerinin Ukrayna’daki alüminyum, grafit, petrol ve doğalgaz üzere stratejik kaynakların işletilmesine yönelik yatırımlarda öncelikli hak elde etmesini sağlayacak.

İki aydan uzun süren müzakereler sonucunda hayata geçirilen mutabakat, ABD’nin Ukrayna’ya sağladığı 175 milyar dolarlık yardımın “geri ödenmesi” hedefiyle ortak bir yatırım fonu kurulmasını öngörüyor. Beyaz Saray, fon aracılığıyla Ukrayna’da altyapı ve savunma yatırımları yapılacağını belirtti.

Financial Times’ın (FT) haberinde göre, ABD Hazine Bakanı Scott Bessent yaptığı yazılı açıklamada, “Bu mutabakat, özgür ve bağımsız bir Ukrayna vizyonumuzun somut göstergesidir” tabirlerine yer verdi. Bessent, Rusya ile ilişkili şirketlerin fondan yararlanamayacağının altını çizdi.

Anlaşmayı ‘tarihi’ olarak niteleyen Bessent, şu sözleri kullandı:

“Başkan’ın da söylediği üzere, ABD bu acımasız ve anlamsız savaşın sonunu getirmeye kararlıdır. Bu mutabakat, Rusya’ya Trump idaresinin uzun vadede özgür, hâkim ve müreffeh bir Ukrayna için kararlı olduğunu açıkça gösteriyor.’