“Psikolojik şiddet bir tıp ‘sevgi göstergesi’ üzere algılanabiliyor”

Her gün toplumsal medyada genç bayanların yaşadıkları flört şiddeti nedeniyle yardım isteklerini görüyoruz. Bayanlar erkek arkadaşından gördüğü şiddet nedeniyle öylesine bir çaresizlik yaşıyor ki; son deva toplumsal medyada sıkıntılarını lisana getiriyor, insanlardan, kamu kurumlarından yardım istiyorlar. Influencer Danla Bilic de
bu türlü yaptı, içine düştüğü şiddetten kurtulamayınca bir görüntüyle bir müddet sevgili olduğu Berk Çetin’in ona yaşattıklarını anlatıp yardım istedi. Bilic, Çetin’in bağ bittikten sonra kendisini ısrarlı takibe aldığını, meskenine müsaadesiz girmeye çalıştığını ve sık sık fizikî ve kelamlı tehdit ettiğini anlattı. Üstelik Çetin’e ait uzaklaştırma kararı vardı. En son Berk Çetin’in, Danla Bilic’e bir spor tesisinde şiddet uyguladığı, hatta başından aşağı kahve döktüğü güvenlik kamerası imgeleriyle ortaya çıktı.

Influencer Danla Bilic ve ona şiddet uygulayan Berk Çetin.

Toplumsal farkındalık

Bilic’in şikâyeti üzerine nisanda tutuklanan Çetin özgür kalınca teze nazaran birinci iş, Bilic’in dayısını arayıp “3-4 gün içinde kızınızın mevt haberini alırsınız” dedi. Bilic tekrar bir görüntü yayımladı. Akabinde Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanı Mahinur Özdemir Göktaş problemle şahsen ilgileneceğini söyledi. Tekrar gözaltına alınan Çetin, bu defa denetimli konut mahpusunda.

Danla Bilic mert davrandı lakin işi bu evreye getiremeyen, şiddet karşısında hiçbir şey yapamadan hayatı altüst olanların sayısı çok. Araştırmalar flört şiddetini her kesitten bireylerin yaşayabileceğini, herkesin bu şiddetin mağduru olabileceğini söylüyor. Birçok üniversitede toplumsal farkındalık oluşturulması için akademisyenler, öğrenciler çalışıyor. Flört şiddetini, yapılan araştırmaları ve üniversitelerde alınan tedbirleri akademisyenlerle konuştuk.

‘Bireysel sorun değil, sistematik bir sorun’

Tuğçe Ertekin, Bilgi Üniversitesi Ruhsal Danışmanlık Ünitesi yöneticisi ve Cinsel Tacizi ve Saldırıyı Tedbire Birimi’nde uzman klinik psikolog

◊ Ruhsal Danışmanlık Ünitesi (PDB) ile Cinsel Tacizi ve Saldırıyı Tedbire Ünitesi (CTSÖB) öğrencilere inançlı bir ortam sunmak ve toplumsal cinsiyet eşitliğini desteklemek maksadıyla faal çalışmalar yürütüyor. CTSÖB üniversite müfredatında flört şiddeti üzere mevzuların daha görünür olması için eğitim programları ve seminerler düzenliyor.

◊ Son yıllarda bayana yönelik şiddet olaylarındaki yükselişe paralel olarak, üniversite bünyesinde yapılan müracaatlarda da artış gözlemliyoruz. Bu artış toplumsal yapının ve kültürel normların, bayanı hâlâ bir iktidar alanı olarak gören bakış açılarını güçlendirdiğini ve bu bakış açılarının eğitim ortamında yansıma bulduğunu gösteriyor. Bayana yönelik şiddet, sırf kişisel bir sorun değil, sistematik bir sorun; bu yüzden yalnızca şiddeti yaşayanların değil, tüm toplumun bu sorunu çözme sorumluluğu var.

‘Dünyada da yaygın’

Doç. Dr. Zerrin Sungur Taşdemir Anadolu Üniversitesi

◊ Anadolu Üniversitesi Bayan ve Aile Çalışmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi olarak bu hususta 2022’de tamamlanan ve Anadolu Üniversitesi’nce desteklenen kapsamlı bir araştırma projesi yürüttük: ‘Üniversite Öğrencilerinin Flört Şiddetine Yönelik Tavır, Algı, Tecrübe ve Baş Etme Yolları, Tedbirler ve Stratejiler: Eskişehir Örneği’.

◊ Eskişehir’de 430 üniversite öğrencisi katıldı çalışmaya. Sonuçlar çarpıcıydı. Örneğin erkek öğrenciler, bilhassa ruhsal şiddeti bayanlara kıyasla daha kabul edilebilir bulduklarını belirtti.

◊ Toplumun büyük bir bölümü flört şiddetini yalnızca fizikî şiddetle sonlu görüyor. Dikkat cazip bulgulardan biri; birtakım bireylerin kıskançlığı ya da partnerinin çok ilgisini olumlu bir durum olarak algılamasıydı. Yani ruhsal şiddet, bir çeşit ‘sevgi göstergesi’ üzere algılanabiliyor.

◊ Araştırmada öğrencilerin yaklaşık yüzde 53’ü bir biçimde flört şiddetine maruz kaldığını tabir etti ki; bu çok önemli bir oran. Dünyada da benzeri formda flört şiddetinin yaygın olduğunu görüyoruz.

‘Yüksek ekonomik, kültürel ve toplumsal sermayeye sahip
sınıflardan gelen bayanlar da maruz kalıyor’

Prof. Dr. İpek Merçil, Galatasaray Üniversitesi

◊ Flört Şiddeti Araştırması’nı 2019-2022 ortasında yüksek lisans öğrencim Elif Bilgin’le gerçekleştirdik. Yaşları 18-25 ortasında değişen üniversite öğrencisi 40 genç bayanla derinlemesine mülakat yapıldı.

◊ Cinsel şiddet genç bayanların en çok maruz kaldığı flört şiddeti tipi. 40 bayandan 34’ü en az bir sefer partneri tarafından cinsel alakaya zorlanarak şiddete uğradığını anlattı. 

◊ Genç öğrenciler toplumsal medya hesaplarının partnerleri tarafından denetim edildiğini ve paylaşımlarının birçok sefer kısıtlandığını belirtti. Dijital şiddetin en çarpıcı hallerinden biri erkeklerin flört ilgisi içerisinde oldukları bayanlardan cinsel içerikli fotoğraf isteme konusundaki baskı ve ısrarları. 30 bayan partnerlerinin ısrar ve baskıları nedeniyle istemeyerek cinsel içerikli fotoğraf göndermek zorunda kaldıklarını tabir etti.

◊ 18’i en az bir kere partnerlerinden fizikî şiddet görmüş.

◊ Israrlı takip konusunda 24 bayan partnerlerinin hengame yahut ayrılık sonrası konuşmak, barışmak yahut denetim etmek gayesiyle birçok kere konut yahut okul önüne habersizce gelerek takip ettikleri bilgisini verdi.

◊ Toplumsal flört şiddetiyle bayanın toplumsal hayatı denetim altına alınır ve bayan, partneri tarafından toplumsal hayatında giderek yalnızlaştırılır. 28’i partnerlerinin giysi usullerine müdahale ettiğini belirtti.

◊ Ruhsal şiddet bayanların maruz kaldığı en sinsi ve en ziyanlı şiddet biçimlerindendir. 30 bayan partnerlerinin fizikî görünüşle ilgili tenkitleri yüzünden özgüvensiz hissettiğini lisana getirdi.

◊ Araştırma şiddetin bir toplum bölümüyle sonlu olmadığını bir sefer daha teyit etti. Yüksek ekonomik, kültürel ve toplumsal sermayeye sahip sınıflardan gelen bayan öğrenciler de bağlarında eril şiddete maruz kalıyor.

◊ Bugün flört şiddeti ve cinsiyet eşitliği mevzularında farkındalık yaratmak için çeşitli projeler yürüten pek çok sivil toplum kuruluşu var. Üniversitelerdeyse öğrenci kulüpleri, cinsel tacizi ve saldırıyı tedbire üniteleri çeşitli faaliyetler yürüterek ve yönergeler hazırlayarak yerleşkelerde taciz, tecavüz, şiddet bahisleriyle çaba ediyor.

◊ 2024-2025 akademik yılında toplumsal cinsiyet eşitliği ve flört şiddeti hususlarında farkındalık yaratmak için Yanındayız Derneği’nin Almanya Federal Cumhuriyeti Başkonsolosluğu dayanağıyla gerçekleştirdiği Kampüsümde Şiddete Sıfır Tolerans Projesi kapsamında Galatasaray Üniversitesi Sosyoloji Kısmı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Feyza Ak Akyol’la birlikte İstanbul’daki üniversitelerde 20 kadar eğitim verdik, 2 binden fazla öğrenciye ulaştık.

‘Özgüvende azalma, depresyon, intihar…’

Prof. Dr. Eda Karacan, psikolog
Doç. Dr. Rahşan Balamir Bektaş, sosyolog, Ufuk Üniversitesi

◊ Flört şiddeti kısa ve uzun vadede önemli fizikî ve ruhsal sonuçlara yol açabilir. Özgüvende azalma, öfke denetimi sorunları, travma sonrası gerilim bozukluğu, depresyon, intihar teşebbüsleri, unsur bağımlılığı, uyku bozuklukları, yeme bozuklukları (örneğin anoreksiya nervoza, bulimiya nervoza), cinsel yolla bulaşan hastalıklar, istenmeyen gebelikler, düşükler, kardiyovasküler hastalıklar, çeşitli yaralanmalar ve hatta vefat…

◊ Flört şiddeti 1980’li yıllardan beri bilhassa psikoloji ve sosyoloji disiplinlerinde bağımsız bir araştırma konusu.

◊ Üniversitemizin psikoloji kısmı, flört şiddeti konusunu lisans ve yüksek lisans seviyesinde toplumsal cinsiyet ve hata araştırmaları üzere derslerde ele alıyor. Ayrıyeten 24.12.2020’de Ufuk Üniversitesi Senatosu kararıyla kurulan Cinsel Tacize Karşı Tedbir ve Dayanak Ünitesi, üniversite ortamında toplumsal cinsiyete dayalı şiddeti önlemeyi, farkındalık yaratmayı ve mağdurlara  takviye sunmayı amaçlıyor. Bu ünite, sırf cinsel taciz ve akın durumlarında değil, flört şiddeti üzere daha dolaylı ve görünmez şiddet biçimlerinde müracaat ve dayanak noktası olarak çalışıyor.

‘Erkek öğrencilerin 4’te 1’i
‘hayır’ cevabını kabul etmiyor’

Tuğçe Çetinkaya, TED Üniversitesi Toplumsal Cinsiyet Çalışmaları Merkezi idari sorumlusu

◊ 2020’de Flört Şiddeti Farkındalığı Ölçüm Çalışması’nı yaptım. 351 öğrencinin flört şiddeti konusundaki niyetleri tahlil edildi.  

◊ Araştırmaya dair bir bulgu, merkezin flört şiddeti konusundaki çalışmalarının odağının belirlenmesi için yol gösterici oldu. Bu bulgu, cinsellik konusunda ‘hayır’ karşılığını kabul etmeme ve ikna etmeye çalışma davranışının flört şiddeti manasına gelip gelmediğinin sorgulandığı sorudan edinildi. Bu bahiste kararsız olan ve bu davranışın şiddet olduğuna katılmayan bayan öğrencilerin oranının yüzde 2.2, erkek öğrencilerin oranının yüzde 25.6 olduğu görüldü. Bu sonuç, erkek öğrencilerin yaklaşık dörtte birinin cinsellik konusunda ‘hayır’ yanıtını kabul etmeme ve ikna etmeye çalışma davranışını direkt şiddet olarak tanımlamadığını gösterdi. Buradan hareketle merkezimiz, Eleştirel Erkeklik Çalışmaları Seminerleri Serisi’ni sürdürmekle birlikte Şiddetsiz Erkeklik Atölyeleri düzenlemeye başladı.