Başbakan Luis Montenegro, azınlık hükümeti kurma niyetini açıklarken, seçimlerden tarihi bir mağlubiyetle ayrılan sol görüşlü Sosyalist Parti’nin (PS) lideri Pedro Nuno Santos istifasını duyurdu. Santos, “Sol için sıkıntı ve dertli vakitler yaşanıyor” tabirlerini kullandı.
Yaklaşık bir yıldır ülkeyi yöneten Sosyal Demokrat Parti (PSD) ve Hristiyan Demokratların (PP-CDS) ittifakından oluşan İSİM oylarını artırsa da 230 sandalyeli Meclis’te tek başına iktidara gelecek çoğunluğu elde edemedi.
İçişleri Bakanlığının açıkladığı resmi olmayan seçim sonuçlarına nazaran İSİM, 14 ay evvel yapılan son seçimlerde yüzde 28,85 oy oranı ile sahip olduğu 80 milletvekili sayısını yüzde 32,1 oranla 86’ya çıkardı.
AD lideri, PSD’nin Genel Başkanı ve vazifedeki Başbakan Montenegro, partisinin seçim merkezi olarak kullandığı Lizbon’daki bir otelde yaptığı konuşmada, “Halk bu başkanı istiyor, başkasını istemiyor.” dedi.
Bir kere daha azınlık hükümetini deneyeceğinin işaretini veren Montenegro, çok sağcı Chega ile mutabakat yapmayacağını, hükümet kurabilmesi için öteki siyasi partilerden “sonuçlardan ders çıkarmalarını ve sorumlu davranmalarını beklediğini” söyledi.
SOSYALİST PARTİ BAŞKANI İSTİFASINI VERDİ
Öte yandan, seçimlerden öne çıkan öbür başlıklar ana muhalefetteki sol görüşlü Sosyalist Parti’nin (PS) oy oranında yaşadığı çöküş ve çok sağın yükselişine devam etmesi oldu.
Şu anda Avrupa Birliği (AB) Kurulu Lideri olan Antonio Costa’nın PS’den ayrılmasının akabinde Ocak 2024’te Portekiz’de solcu partinin başına geçen Pedro Nuno Santos, alınan seçim mağlubiyeti sonrası istifa kararı aldığını duyurdu.
“Sol için sıkıntı ve düşünceli vakitler yaşanıyor.” diyen Santos, partiyi genel konseye götürüp, iç seçim yapılacağını ve kendisinin aday olmayacağını açıkladı.
Santos, “Bu hükümeti desteklemek benim misyonum değil ve bu rolün Sosyalist Parti’ye de düşmemesi gerektiğini düşünüyorum. Bu seçimleri biz kışkırtmadık, fakat kazanmak istedik. Portekiz halkı açıkça konuştu ve tarihimiz boyunca her vakit yaptığımız üzere Portekiz halkına hürmet duyuyoruz. Luis Montenegro, Portekiz halkının bu seçimlerde kendisine duyduğu itimadı nasıl onurlandıracağını bilsin.” biçiminde konuştu.
Ülkede 2015 ile 2022 yılları ortasında iktidarda olan, 2022’deki seçimde 120 milletvekili çıkararak tek başına iktidara gelen PS, büyük bir çöküş yaşadı.
PS’nin son seçimlerde yüzde 28 oy oranı yüzde 23,38’e gerilerken, 78 olan milletvekili sayısı da 58’e düştü.
AŞIRI SAĞ İÇİN TARİHİ SONUÇ
Portekiz’de 48 yıl süren diktatörlük devrinin sona erdiği 25 Nisan 1974’teki Karanfil İhtilali’nin akabinde ülke demokrasi tarihinde birinci sefer, çok sağcı bir siyasi parti ülkeyi yönetmeye aday bir siyasi güç haline geldi.
Sadece 6 yıllık bir siyasi geçmişi olan Chega (Yeter), 2024’te büyük bir yükselişe geçerek yüzde 18’e çıkardığı oy oranını bu seçimlerde 22,56’ya kadar yükselterek, PS ile tıpkı sayıda (58) milletvekili çıkardı.
Chega lideri Andre Ventura, seçim sonucunu değerlendirdiği konuşmasında, “Ülkeye 1974’ten beri yaşanmamış bir şeyi duyurabiliriz: Chega ikinci büyük parti oldu. Şimdi seçimleri kazanmadık fakat tarih yazdık. Bu gece biz de zafer kazandık.” dedi.
Ventura, “Portekiz’de 50 yıllık iki partili siyasi periyodu öldürdüklerini ve artık hiçbir şeyin eskisi üzere olmayacağını” savundu.
SOL BLOK 1 VEKİL ÇIKARABİLDİ
Bu ortada, son seçimlerde 5 milletvekili olan çok sol görüşlü Sol Blok (BE) partisi, bu seçimde yalnızca 1 milletvekili çıkardı.
BE lideri ve partisinden seçilen tek milletvekili olan Mariana Mortagua, solun büyük bir mağlubiyet aldığını vurgulayarak, “Bu yenilgiyi alçakgönüllülükle ve açıklıkla kabul etmek kıymetli. BE’nin bu sonuçlarını yarını inşa etmek için düşünmesine imkan tanıyacağımı garanti ediyorum” tabirlerini kullandı.
Seçim sonuçlarının resmileşmesinin akabinde Cumhurbaşkanı Marcelo Rebelo de Sousa’nın tüm siyasi partilerin önderlerini tek tek kabul edip, hükümeti kurma görevini seçimden birinci parti çıkan İSİM önderi Montenegro’ya vermesi bekleniyor.
Portekiz’de, AD’nin lideri ve Başbakan Montenegro aile şirketiyle temaslı olarak hakkında çıkan yolsuzluk savlarının akabinde Meclis’te güvenoyu alamamış, ülkede 11 Mart’ta hükümetin düşmesi sonucu erken seçim kararı alınmıştı.
PORTEKİZ SEÇİM SONUÇLARI
İçişleri Bakanlığının 230 sandalyeli Meclis’te yurt dışından gelen oylara nazaran belirlenecek 4 eksikle açıkladığı ve şimdi resmi olmayan seçim sonuçları şöyle:
Demokratik İttifak (AD) 86, Sosyalist Parti (PS) 58, Chega 58, Liberal İnisiyatif (LI) 9, Özgür (L) 6, Üniter Demokratik Koalisyon (CDU) 3, Azorlar adasındaki Demokratik İttifak (AD) 3, Sol Blok (BE) 1, Portekiz Tabiat ve Hayvan Korumacı Parti (PAN) 1, Halk İçin Birlikte (JPP) 1.
Portekiz halkının tahlil bekleyen öncelikli problemleri, öteki AB ülkelerine oranla düşük taban fiyat ve emekli maaşları, konut krizi ve sıhhat başta olmak üzere kamusal hizmetlerdeki eksikliklerin yarattığı toplumsal zorluklar olarak sıralanıyor.
