Otel odasında saklı kamera skandalının hukuksal boyutu… ‘Bu cürümlerde kıymetli bir artış gözlemliyoruz’ | Mağdurlar nasıl bir yol izlemeli? 7 SORU 7 CEVAP

Ramazan Bayramı tatilinde Sapanca’da bungalov kiralayan bir aile, yatak odasındaki ampul içine gizlenmiş bir kamera fark etti. Teze nazaran zımnî kamera, jakuziyi de görecek biçimde yerleştirilmişti. Büyük bir şok yaşayan aile çabucak polis merkezine giderek şikâyetçi oldu. Emniyet takımları olay yerinde inceleme başlattı, tüm elektronik aygıtlara el konuldu.

Olay toplumsal medyada geniş yankı bulurken, mağdur vatandaş yaşadıklarını paylaşarak emsal durumlara karşı ikazlarda bulundu. Özel hayatın ihlali niteliğindeki bu olay, otellerde güvenliğin ve ferdî mahremiyetin ne kadar değerli olduğunu bir sefer daha gündeme taşıdı.

Dünkü haberimizde bu riske bilhassa dikkat çekmiş, bâtın kameraların tespitine dair denetim tekniklerini paylaşmıştık. Hususla ilgili ayrıntılı bilgiye aşağıdaki linkten ulaşabilirsiniz.

Şimdi de olayın hukuksal boyutunu mercek altına aldık. Bu cins durumlarda mağdurlar nasıl bir yol izlemeli? İşletmeler hangi yasal sorumlulukları taşıyor? Bilinmeyen kamera yerleştiren kişi ya da işletme hangi hatalarla karşı karşıya kalır?

Tüm bu soruları Avukat Sevda Şahin İhsanoğlu ile konuştuk.

1- SON YILLARDA BU BİÇİM OLAYLARIN GÖRÜLDÜĞÜ DAVA SAYISINDA ARTIŞ VAR MI?

Dijital teknolojilerin süratle gelişmesi ve internet kullanımının artmasıyla birlikte, özel hayatın kapalılığının ihlali, tehdit ve şantaj üzere cürümlerde değerli bir artış gözlemliyoruz.

Özellikle bayanlar, zımnî kamera yerleştirilmesi ve müsaadesiz manzara kaydedilmesi üzere aksiyonların gayesi haline geldi. Toplumsal medyanın tesiriyle bu tıp manzaraların süratle yayılması, mağduriyetleri derinleştirerek bayanların önemli ruhsal travmalar yaşamasına yol açıyor. Tıpkı vakitte bu durum hem kamusal hem özel alanlarda güvenlik algısını zedeliyor, toplum genelinde bayanların mahremiyetine yönelik korkuları artırıyor.

Bu bağlamda, kelam konusu kabahatlerin önlenebilmesi ismine türel tedbirlerin güçlendirilmesi ve kontrol düzeneklerinin daha aktif halde işletilmesi gerekiyor. Gaye, yalnızca hukuksal değil, etik bir tahlil geliştirmek olmalı. Aksi taktirde saklılığın olmadığı yerde özgürlükten, itimattan ya da adaletten kelam edilemez.

2- BU STİL KABAHATLERDE YALNIZCA KAMERA YERLEŞTİREN KİŞİ Mİ SORUMLUDUR, YOKSA İŞLETME SAHİBİ DE SORUMLU TUTULABİLİR Mİ?

Gizli kamera yerleştirilmesi ve müsaadesiz imaj kaydı yapılması sırf fiili olarak kamera yerleştiren kişiyi değil, birebir vakitte işletme sahibini de hukuken sorumlu tutabilir. Türk Ceza Kanunu’na nazaran, bu cins hatalar, şahsî özgürlükleri ihlal eden ve toplumda derin travmalara yol açabilecek hatalar olarak kıymetlendirilir. Failin cezalandırılması, mağdurun hayatını olumsuz etkilemesi nedeniyle sırf mahpus cezaları ile hudutlu kalmaz. Bu imgelerin öteki gayelerle kullanılmaya başlanması cezaları daha da ağırlaştır.

Bu cins hareketler, işletme sahibinin kontrolünde gerçekleştirilmişse, işletme sahibi de sorumlu. İşletme sahibinin, zımnî kamera yerleştirilmesine göz yumması yahut bunun önüne geçmemesi, ona tüzel sorumluluk yükler.

Özellikle işletme sahiplerinin, konuklarının güvenliğini sağlamak ve mahremiyetlerini korumak ismine belli yükümlülükleri var. Otel veya tatil köyü üzere yerlerde, çalışanlar ya da dışarıdan bir kişi zımnî kamera yerleştirirse ve işletme sahibi bu durumu fark edip engellemezse, işletme sahibi ihmali kabahat işlemiş olur. Burada değerli olan konu, işletme sahibinin kameranın yerleştirildiği yerden haberdar olup olmadığı ve durumu engellemeye yönelik rastgele bir tedbir alıp almadığı.

3- ŞAYET İMGELER ÖTEKİ BİR HEDEFLE KULLANILDIYSA HATANIN NİTELİĞİ NASIL DEĞİŞİR?

Gizli kamera ile kaydedilen imgeler internet ortamına sızdırılırsa, cürüm ağırlaşır. Zira bir kişinin özel hayatının ihlal edilmesi, yalnızca mahremiyetinin kaybolmasına neden olmakla kalmaz, tıpkı vakitte kişinin onuru, saygınlığı ve toplumsal imajı ziyan görür. İnternete sızdırılan manzaralar, bir kişinin ömrünü alt üst edebilir, ailevi ve toplumsal bağlarını olumsuz etkileyebilir. Bu durumda cezai sorumluluk daha da ağırlaşır.

Aynı formda, işletme sahibinin de sorumluluğunun artacağını söyleyebiliriz. Gerçekten, bu olay özelinde de işletme sahibinin olaya göz yumması ve mağduriyetin oluşmasına mani olmamış olmaması kelam konusu ise işletme sahibine yöneltilecek yasal süreçlerin de karşımıza çıkacağından kuşkum yok.

4- BU DURUMDA MAĞDUR OLAN ŞAHISLAR NASIL BİR TÜREL YOL İZLEMELİ?

İlk olarak mağdur, durumu savcılığa bildirerek kabahat duyurusunda bulunmalı. Bu sayede, suçluya yönelik cezai süreç başlatılabilir ve mağdurun haklarının korunması sağlanır. Kapalılık ihlali, kişilik haklarının önemli formda ihlaline yol açtığı için mağdur hakları en üst seviyede korunur.

İnsanlar bu türlü bir durumla karşı karşıya kaldıklarında ya da imgeleri internette yahut farklı mecralarda yayınlandığında, durumu acilen savcılık kurumuna bildirmeliler. Özellikle biz avukatlar, şantaj maksadıyla bayanların mahrem manzaralarının kullanılması tarafındaki tehditler ile sık sık karşılaşıyor, bu ve gibisi hataların önüne geçebilmek için önemli bir çaba veriyoruz.

5- TAZMİNAT DAVASI AÇILABİLİR Mİ?

Manevi tazminat davası açılabilir. Manevi tazminat, mağdurun ruhsal ziyanlarını ve yaşadığı travmayı telafi etmeye yönelik bir talep. Tazminat davası açan mağdur, ruhsal raporlar, şahit tabirleri ve öbür kanıtlarla davayı güçlendirebilir. Mahkemeler, mağdurun yaşadığı travmanın büyüklüğünü göz önünde bulundurur ve bu doğrultuda tazminat ölçüsünü belirler.

6- MAĞDURİYETİN İSPATI İÇİN KAMERA MANZARASI DIŞINDA ÖTEKİ HANGİ KANITLAR DEĞERLİDİR?

Kamera imajları, failin hareketlerini ve cürmün işlendiğini doğrulamak için en değerli kanıt olmasına karşın, fizikî deliller ve şahit sözleri de hatanın ispatı için değerli bir rol oynar. Öncelikle, mağdurun zımnilik ihlaline uğradığı yer tespit edilmeli. Otel odası, bungalov üzere alanlarda saklı kameraların yerleştirildiği yerler şahsen incelenmeli ve cürmün işlendiği bölge net bir biçimde belirlenmeli.

Ayrıca, mağdurun yaşadığı ruhsal etkiyi ve travmayı belirleyen ruhsal raporlar da kanıt olarak kabul edilir. Mağdurun yaşadığı ruhsal bozukluklar, meşakkatler ve kaygılar, mahkemede tazminat davasının güçlü bir temele oturmasına imkan tanır.

Ayrıca, olayın işlendiği devirdeki şahit sözleri de kabahatin işlendiğini ispatlamak ismine son derece değerli. Şahitler, mağdurun yaşadığı mağduriyet hakkında mahkemeye bilgi verebilir. Bunlara ek olarak, kamera yerleştirilmesi ve manzaraların berbata kullanılması durumunda, dijital kanıtlar de büyük değere sahip.

7- İŞLETMELERİN GENEL OLARAK KAMERA YERLEŞTİRİRKEN UYMASI GEREKEN HUKUKSAL KURALLAR NELERDİR?

Güvenlik tedbirleri almak, iş yerinin sorumluluğunda lakin bu tedbirler kişinin özel hayatını ihlal etmeden alınmalı. İşletme sahipleri, kameraların yerleştirileceği alanları ve bu kameraların gayesini müşterilerine açıkça bildirmekle yükümlüdürler. Bilhassa oteller ve tatil köyleri üzere alanlarda, saklılık ihlali yaşanmaması için müşterilere, kameraların yalnızca güvenlik gayesiyle kullanılacağı bildirilmeli.

Kameraların, mahrem alanlara, yani otel odaları, bungalovlar yahut banyolar üzere alanlara yerleştirilmesi yasak. İşletmeler, kameraların sırf ortak alanlarda yerleştirilebileceğini ve yalnızca güvenlik gayesiyle kullanılabileceğini bilmeli. Ayrıyeten, kamera kayıtlarının, sırf güvenlik maksadıyla saklanması ve kayıtların üçüncü bireylerle paylaşılmaması da işletme sahiplerinin yükümlülüklerinden.