“Birçoğumuz kanserden ferdî olarak etkilendik, ben de dahil. Ben bir onkoloğum ve kendi aile geçmişim; kanserli beşerlerle ilgilenme ve kanser araştırmaları yapma konusunda uzmanlaşmaya karar vermemin nedenlerinden biri. Annem akciğer kanseri ve hem anne hem de baba tarafından birkaç akrabama da kanser teşhisi kondu. Kanserin bir gün beni de etkilemesinden tasa etmeme şaşmamak gerekir” diyen Sekeres, dünya genelinde yaklaşık her 5 şahıstan 1’inin hayatları boyunca kansere yakalanacağını, Hastalık Denetim ve Tedbire Merkezlerine nazaran, 2021 yılında Amerika Birleşik Devletleri’nde yaklaşık 1,8 milyon yeni kanser hadisesi rapor edildiğini, Sonraki yıl, ülkede yaklaşık 600.000 kişi kanser nedeniyle hayatını kaybettiğini söyledi.
Ancak kanser riskini azaltmak için atabilecek adımlar olduğunu, Amerikan Kanser Derneği’nin bir araştırmasına nazaran, 30 yaş ve üzeri ABD’li yetişkinlerde yeni kanser teşhislerinin yaklaşık yüzde 40’ının önlenebilir olarak kabul edildiğini vurguladı.
Sekeres, kanser riskinizi azaltmanın bilimsel olarak desteklenen 11 yolunu anlattı:
Daha fazla meyve, zerzevat, tam tahıl ve fasulye yiyin
Anne babalarımızın büyürken bize söyledikleri doğrudur: Meyve ve zerzevat yemek sıhhatimiz için uygundur.
Avrupa’da yaklaşık 27.000 kişi üzerinde on yıllar boyunca toplanan bilgileri içeren bir çalışma, bilhassa lahana, karnabahar, brokoli, Brüksel lahanası ve şalgam üzere turpgillerden çok fazla yemenin, düşük tüketime kıyasla en az altı kanser çeşidi riskini azalttığını ortaya koyuyor.
Yüksek meyve tüketimi de kanser riskini azaltıyor. Düşük tüketim haftada bir porsiyondan az, yüksek tüketim ise bir yahut daha fazla porsiyon olarak tanımlanmıştır.
Brokoli ya da karnabahar sevmiyorsanız bir sefer daha düşünün. Yediğiniz çabucak her zerzevat daha sağlıklı olmanıza yardımcı olacaktır ve birçoğu düzgün birer lif kaynağıdır.
Diyet lifi alımınızı artırmak, kolon kanseri riskinizi azaltmanın şahane bir yoludur. Bu nedenle diyetinize arpa, esmer pirinç, darı, kinoa üzere tam tahılları ve fasulyeyi de dahil etmenizi öneririm.
Yemeklerinizi zeytinyağı üzere bitkisel yağlarla pişirin
Amerika Birleşik Devletleri’nde Hemşirelerin Sıhhat Çalışması’na katılan 200.000’den fazla yetişkinin incelendiği yeni bir çalışmada, tertipli olarak çok fazla tereyağı yemek kanserden ölme riskinin daha yüksek olmasıyla ilişkilendirildi.
Öte yandan, zeytin ve kanola üzere bitkisel yağların daha fazla tüketilmesi daha düşük riskle ilişkilendirildi.
Daha az kırmızı et ve işlenmiş et tüketin
Araştırmalar kolorektal kanser ile kırmızı et ve işlenmiş et tüketimi ortasında bir bağlantı olduğunu ortaya koyuyor.
Eğer ızgara etten hoşlanıyorsanız, kimi çalışmaların yüksek sıcaklıkta pişirilmiş daha fazla et tüketen şahısların kolorektal kansere yakalanma bahtının biraz daha yüksek olduğunu gösterdiğini bilin ve ona nazaran tüketin.
Kırmızı yahut işlenmiş etlerin kanser riskini artırdığına dair güçlü ispatlar olduğundan, benim tavsiyem bilhassa bu etleri tüketmeyi ve ızgara yapmayı sonlandırmak olacaktır.
Şekerle tatlandırılmış içeceklerden ve çok işlenmiş besinlerden kaçının
Çok fazla şekerle tatlandırılmış içecek tüketmek, erken başlangıçlı kolorektal kanser riskinin artmasıyla ilişkilendiriliyor.
Birleşik Krallık’taki insanların diyetlerini inceleyen araştırmacılar, ultra işlenmiş besinler ile kanser riski ortasında da bir temas buldular.
Ultra işlenmiş besinler çoklukla güç ağır, tuz, şeker ve yağ oranı yüksek ve lif oranı düşüktür. Bunlar ortasında cipsler, tahıllar, dondurulmuş yemekler ve hatta yoğurtlar yer alabilir.
Bir besinin ultra işlenmiş olup olmadığını anlamak için etiketinde kıvam arttırıcılar, emülgatörler ve stabilizatörler gibi mutfağınızda kullanmayacağınız hususlar olup olmadığını denetim edin.
Her gün güneş kremi kullanın
Melanom ve melanom dışı teşhislerin birden fazla, UV radyasyonuna bağlıdır. Melanom riski 35 yaşından evvel kapalı alanda bronzlaşmaya başlayan bireylerde yüzde 75 oranında, kullanım yılları ve seans sayısı ile birlikte artar.
Cilt kanseri riski de yaşla birlikte – kümülatif güneş maruziyetini yansıtacak biçimde – ve açık renkli cilde sahip bireylerde artar.
Her gün 30 yahut daha yüksek SPF’li güneş kremi sürmenin yanı sıra, plaja gitmek yahut uzun bir bisiklet seyahati yapmak üzere dışarıda çok fazla vakit geçirdiğinizde şapka, güneş gözlüğü ve uzun kollu bir gömlek giymenizi öneririm.
Alkol alımını minimumda tutun
Yıllar boyunca yapılan çok sayıda çalışma, alkolün kansere neden olduğuna işaret etmektedir. Amerikan Kanser Derneği’nin çalışmasında, alkol kullanımı erkeklerde yeni kanser teşhislerinin yaklaşık yüzde 5’ine ve bayanlarda kanser teşhislerinin yaklaşık yüzde 6’sına katkıda bulunuyor.
Alkolü çoklukla ağız yahut yemek borusu kanserleri ile ilişkilendirsek de, alkol tüketimine atfedilen en fazla kanser teşhisi, 2019 yılında Amerika Birleşik Devletleri’nde 44.000’den fazla ile aslında göğüs kanseriydi.
HPV ve Hepatit B aşılarınızı yaptırın
Rahim ağzı, anüs, genital bölgeler ve baş ve boyun kanserleri de dahil olmak üzere dünya genelinde yılda yaklaşık 700.000 kanser HPV’ye bağlanıyor.
Ancak HPV aşısının kullanılmaya başlanması sayesinde CDC, son yirmi yılda 14-24 yaş ortası bayanlarda muhakkak HPV enfeksiyonlarının sayısının yüzde 70’in üzerinde azaldığını varsayım ediyor.
Hepatit B enfeksiyonları dünya çapında karaciğer kanserinin en yaygın nedenidir. Hepatit B aşısı olduğunuzdan emin olun.
45 yaşından itibaren kolonoskopi yaptırın
Tarama testleri, semptomları olmayan bireylerde kanser olup olmadığına bakar. Lakin kanseri daha oluşmadan önleyebilen bir tarama testi vardır: Kolonoskopi.
Kolonoskopi yaptırdığınızda, hekiminiz kolonunuzdaki adenom ismi verilen olağandışı büyümeleri kansere dönüşmeden evvel çıkarabilir.
Amerika Birleşik Devletleri Önleyici Vazife Gücü, 45-75 yaş ortası yetişkinler için kolon kanseri taraması öneriyor. Kanserle başa çıkmanın en uygun yolu onu erken yakalamak ve yayılmasını önlemektir.
Düzenli idman yapın
Egzersiz yapmak, göğüs, kolon, mesane, yemek borusu, mide ve endometriyum kanserleri de dahil olmak üzere bir dizi kanserde kıymetli ölçüde risk azalmasıyla bağlıdır. 2024 yılında yapılan bir çalışma, haftada yalnızca iki yahut daha fazla saat antrenman yapan şahısların baş ve boyun kanseri, akciğer kanseri ve göğüs kanseri riskini azalttığını göstermiştir.
Amerikan Kanser Derneği haftada 150-300 dakika orta yoğunlukta antrenman (saatte 10 milin altında bisiklet sürmek yahut tempolu yürüyüş gibi) yahut 75-150 dakika şiddetli yoğunlukta antrenman (saatte 10 mil yahut daha süratli bisiklet sürmek yahut koşmak gibi) öneriyor.
Sağlıklı kilonuzu koruyun
Obezitenin 13 farklı kanser tipiyle ilişkili olduğu biliniyor. Bilim insanları bu bağlantıyı araştırırken, obeziteye bağlı kronik inflamasyon, insülin direnci ve prediyabet üzere faktörlerin tesirli olabileceğini düşünüyor.
Amerika’da 1,6 milyondan fazla Tip 2 diyabetli hasta üzerinde yapılan bir çalışmada, GLP-1 agonist ilaçlarını kullananların, insülin kullananlara kıyasla 15 yıl içinde 13 kanserden 10’una yakalanma riskinin daha düşük olduğu görüldü.
Bu hastalar ayrıyeten kilo kaybı yaşadı. Öbür araştırmalar da kilo kaybının, bilhassa bariatrik cerrahi üzere usullerle sağlandığında, kanser riskini azaltabileceğini gösteriyor.
