Mutfaklardaki sessiz tehlikeler: Her gün kullandığınız bu eşyalar sıhhatinizi tehdit ediyor! Uzmanlar uyardı, işte dikkat etmeniz gerekenler

1- TEZGÂHLAR: HİJYEN AÇIĞI BAKTERİYE DAVETİYE ÇIKARIYOR

Mutfak tezgâhları hem çiğ besin hem de pişmiş yemeklerin hazırlandığı alanlar olduğu için bakteri açısından en riskli yüzeylerin başında geliyor. Boston’daki Northeastern Üniversitesi’nden besin güvenliği uzmanı Dr. Darin Detwiler, kötü paklık alışkanlıkları ve çapraz bulaşma nedeniyle tezgahların salmonella ve E. coli üzere tehlikeli bakterilere konut sahipliği yaptığını söylüyor.

Tezgâhı temizlerken kullanılan bezler ya da süngerler de mikropların yayılmasına neden olabiliyor. Bu bakteriler, bağışıklık sistemi zayıf bireylerde ishal, mide krampları ve ateş üzere önemli sıhhat meselelerine yol açabiliyor.

2- SÜNGERLER: MUTFAKTAKİ BİLİNMEYEN MİKROP YUVASI

Görünüşte paklık için kullanılan mutfak süngerleri, aslında meskenin en kirli nesnelerinden biri olabilir. Nemli ve gözenekli yapısı, mikroorganizmaların çoğalması için harika bir ortam sunar. 2017 yılında yapılan bir araştırmada, sırf bir santimetrekarelik sünger yüzeyinde 45 milyar bakteri bulunduğu tespit edildi.

Bu bakteriler ortasında potansiyel olarak ölümcül olan Staphylococcus aureus ve Pseudomonas aeruginosa da yer alıyor. Bilhassa eller ya da açık yaralarla temas ettiğinde bu mikroplar cilt enfeksiyonlarına ve hatta sepsise neden olabiliyor.

3- LAVABOLAR: TUVALETTEN DAHA KİRLİ OLABİLİR

Yiyecek artıklarının ve süngerlerin en çok temas ettiği alan olan mutfak lavaboları, sanıldığının bilakis meskenin en kirli noktalarından biri. Uygulamalı Mikrobiyoloji Dergisi’nde yayımlanan bir araştırma, mutfak lavabolarında tuvaletlerden daha fazla bakteri bulunduğunu ortaya koydu.

Lavabo masraflarında oluşan biyofilmler, salmonella ve E. coli üzere bakterilerin üremesi için uygun ortam oluşturuyor. Bu bakteriler, lavaboda yıkanan meyve ve sebzeler aracılığıyla bedene alınabiliyor.

4- KESME TAHTALARI: ÇAPRAZ BULAŞMANIN ANA KAYNAĞI

Kesme tahtaları, besin hazırlığında en çok kullanılan lakin tıpkı vakitte en riskli mutfak gereçlerinden biri. Besin güvenliği uzmanı Sylvia Anderson, birebir tahtanın hem çiğ et hem sebzeler için kullanılması durumunda bakterilerin kolay kolay bulaşabileceğini söylüyor.

İngiltere Besin Standartları Ajansı’nın araştırmasına nazaran, meskenlerde kullanılan kesme tahtalarının yaklaşık yarısı bakterilerle kirlenmiş durumda. Bilhassa plastik kesme tahtalarının derin kesikler oluşturması, bu bölgelerde bakterilerin barınmasına imkan tanıyor.

5- BULAŞIK MAKİNELERİ: MİKROPLASTİK TEHLİKESİ

Queensland Üniversitesi tarafından yürütülen araştırmalar, bulaşık makinelerinin yüksek sıcaklık altında plastiklerden mikroplastik salınımına neden olduğunu ortaya koydu. Bu mikroskobik parçacıklar, sırf yemek tabaklarına değil, vakitle insan bedenine da sızarak beyin işlevlerini etkileyebiliyor.

Kan-beyin bariyerini aşabilen bu parçacıkların, bunama, kanser ve kısırlık üzere sıhhat problemleriyle ilişkili olabileceği belirtiliyor. Bir yıkama döngüsünde salınan mikroplastik ölçüsü, yaklaşık 1 milyon parçacığı bulabiliyor.

6- BUZDOLAPLARI: SOĞUK FAKAT TEHLİKELİ

Gıda güvenliği için en kritik aygıtlardan biri olan buzdolapları, hakikat sıcaklıkta çalışmadığında ziyanlı bakterilerin üremesine neden olabiliyor. 5 derecenin üzerinde çalışan buzdolaplarında listeria, salmonella ve başka patojenlerin çoğalma ihtimali artıyor.

Profesör Judith Evans ve araştırmacı Oleskii Omelchenko, buzdolabı kapısının sık sık açılmasının iç sıcaklığı yükselttiğine dikkat çekiyor. Gereğince soğutulmayan besinler ise önemli besin zehirlenmelerine yol açabiliyor.

7- TENCERE VE TAVALAR: ‘SONSUZ’ KİMYASALLAR SOFRANIZDA

Yapışmaz tavalarda kullanılan ve PFAS olarak bilinen ‘sonsuz kimyasallar’, hormonal bozukluklardan kansere kadar birçok sıhhat problemiyle ilişkilendiriliyor. Bu kimyasalların etrafta binlerce yıl kalabildiği ve bedende biriktiği biliniyor.

Mount Sinai Hastanesi’nden Dr. Nathan Cohen, özellikle çocuk sahibi olmak isteyen bireylerin bu unsurlara karşı ekstra dikkatli olması gerektiğini belirtiyor. Bu tıp eserleri kullanmak, farkında olmadan sıhhati tehdit ediyor olabilir.

8- MİKRODALGALAR: ISITMA ARACI MI, BAKTERİ YUVASI MI?

Mikrodalgalar düzgün temizlenmediğinde, iç yüzeylerinde yiyecek kalıntıları birikir ve bu kalıntılar bakteri üretimine neden olur. 2024 yılında yayımlanan bir araştırma, temizlenmemiş mikrodalgalarda Staphylococcus aureus üzere tehlikeli bakterilere rastlandığını ortaya koydu. Bu bakteriler, kontamine yiyecekler yoluyla bedene girdiğinde sepsis dahil önemli enfeksiyonlara yol açabiliyor.

9- ÇAMAŞIR MAKİNELERİ: GİYSİLERLE GELEN KİMYASAL MARUZİYET

Kıyafetler aracılığıyla bedene bulaşan kimyasallar da kansere yer hazırlayabiliyor. Deterjanlardaki ziyanlı bileşenler, çamaşır makinelerinde yıkandıktan sonra giysilerde kalabiliyor. 2011’de yapılan bir araştırma, kurutma makinelerinin havaya benzen ve asetaldehit üzere kanserojen gazlar salabildiğini gösterdi. Bu unsurları solumak uzun vadede önemli sıhhat sıkıntılarına yol açabiliyor.

10- ÇÖP KUTULARI: BOTULİZM RİSKİ GÖZ ARKASI EDİLMEMELİ

Uygun formda saklanmayan ya da temizlenmeyen çöp kutuları, Clostridium botulinum isimli bakterinin sporlarını taşıyabilir. Bu bakteri, ender ancak ölümcül bir hastalık olan botulizme neden olabilir. 2018 yılında Almanya’da yaşanan bir hadisede, meskende konserve edilen yeşil fasulyeler nedeniyle iki kişi felç geçirdi. Bu olay, evsel atıkların ne kadar önemli sıhhat riskleri barındırabileceğinin somut bir örneği oldu.

‘TEMİZLİK KÂFİ DEĞİL, ŞUUR ŞART’

Uzmanlar, mutfakta alınabilecek kolay hijyen tedbirleriyle bu tehlikelerin büyük ölçüde azaltılabileceğini belirtiyor. Süngerlerin sık değiştirilmesi, buzdolabı sıcaklığının tertipli denetim edilmesi, plastik kullanımının sonlandırılması ve pişirme araçlarında zararsız gereçlerin tercih edilmesi teklifler ortasında yer alıyor.