Geri sayım başladı, milyonlar merakla bekliyor: Böylesi 1100 yıldır yaşanmıyor | Bâtın manalar ve ‘yedi zirveli şehir’ ayrıntısı
Dünyanın dört bir yanındaki Katolik Hristiyanların ruhani lideri Papa Francis’in 21 Nisan günü hayatını kaybetmesinin akabinde yüzlerce yıllık geleneklere dayanan uzun bir süreç başladı.
Türkçede Franciscus olarak da anılan Papa’nın öldüğü andan halefinin misyona başladığı ana kadar geçecek müddette yaşanacak her şey adım adım planlanmış durumda.
Bu sürecin en değerli ayağını “konklav” yani papa seçimi oluşturuyor. Vatikan’dan yapılan açıklamada konklavın 7 Mayıs’ta başlayacağı bildirildi.
Seçimler Vatikan’da bulunan Sistine Şapeli’nde günde dört oylama adabıyla yapılacak. Seçim sürecinde kardinaller Vatikan’da kalacak ve dış dünyayla rastgele bir temas kuramayacak. İçeri rastgele bir irtibat aracının girmesine de müsaade verilmeyecek.
Vatikan’ın datalarına nazaran, papalık seçimine girebilecek şu anda yaşı 80’in altında 136 kardinal bulunuyor. Papalık için öne çıkan adaylar ortasında İtalyan Kardinal Pietro Parolin, Macar Kardinal Peter Erdo, ABD’li Kardinal Raymond Leo Burke, İtalyan Kardinal Matteo Maria Zuppi, Filipinli Kardinal Luis Antonio Gokim Tagle, İtalyan Kardinal Pierbattista Pizzaballa, Ganalı Kardinal Peter Turkson ve Maltalı Kardinal Mario Grech üzere isimler yer alıyor.
PAPA İSMİNİ KENDİ SEÇECEK
Adaylardan birinin papa seçilebilmesi için oyların üçte ikisini alması gerekiyor. Bu sonuca ulaşıldığı, Sistine Şapeli’nin bacasından çıkan beyaz dumanla tüm dünyaya duyuruluyor.
Ancak ritüeller burada bitmiyor. Gerekli çoğunluğa ulaşan adaya, evvel “Yüce Papa olarak seçilmenizi kabul ediyor musunuz?” diye soruluyor. Adayın olumlu karşılığının akabinde “Hangi isimle anılmak istersiniz?” sorusu geliyor.
Bu isim seçme ritüeli Orta Çağ’ın başlarından bu yana devam eden bir geleneğin kesimi. Katolik doktrininde papanın yeni bir isim seçmesi gerektiğine dair bir ayrıntı olmasa da seçim süreci asırlardır bu formda yürütülüyor.
Sistine Şapeli’nin ünlü Rönesans ressamı Michelangelo’nun elinden çıkmış olan harika tavanı
Yeni ismini belirledikten sonra daima bu halde anılacak olan papanın kendisi için belirleyeceği isim, sembolik açıdan çok değerli. Zira bu isim o papanın 1,4 milyar mensubu olan Katolik Kilisesi’nin başında geçirdiği müddet boyunca sergileyeceği halin ve uygulayacağı siyasetlerin habercisi kabul ediliyor.
Ancak hangi ismin neyi sembolize ettiğine bakmadan evvel papaların yeni isim seçmesi geleneğinin ortaya çıkış sürecine biraz daha yakından bakalım…
PAPALAR NEDEN YENİ İSİMLER SEÇİYOR?
Hristiyanlık inancına nazaran, 12 Havari’den biri olan birinci papa Aziz Petrus’un doğumdaki ismi Simon’du. Lakin Hz. İsa, Simon’a Petrus ismini uygun görmüştü. Bu isim değişikliği Petrus Katolik Kilisesi’nin başına geçmeden evvel yaşanmıştı.
Sonraki 5 asırda papalar vazifeye geldikten sonra da kendi isimlerini kullandılar. İsim değiştirme geleneğini başlatan kişi ise 533-535 yılları ortasında papalık yapan 2’nci Jean oldu. Asıl ismi Mercurius olan 2’nci Jean, bu ismi pagan ilahı Merkür’e benzerliği nedeniyle kullanmak istememişti.
Papa 2’nci Jean Paul hastaları kutsarken
Durham Üniversitesi Katolik Çalışmaları Merkezi’nde Katoliklik tarihi üzerine araştırmalar yapan Liam Temple, CNN International’a yaptığı açıklamada, “Adını değiştiren bir sonraki papa 10’uncu yüzyılda vazifeye gelen Peter Canepanova’ydı. 2’nci Petrus olmak istemeyen Canepanova, 14’üncü Jean olarak anılmayı tercih etmişti” sözlerini kullandı.
10’uncu yüzyıldan itibaren, papa seçilen kişinin ismini değiştirmesi yaygın bir uygulama haline geldi. Bilhassa Fransa ve Almanya üzere ülkelerden gelen papalar, isimlerini değiştirip İtalyan seleflerine benzetmeye çalışıyordu.
Zaman içinde bu durum klasikleşti. 16’ncı yüzyılda papalık yapan 2’nci Marselus ve 6’ncı Adrian üzere birkaç kişi dışında, vaftiz ismini kullanan papa kalmadı.
PAPALAR İSİMLERİN NEYE NAZARAN SEÇİYOR?
Papaların seçtikleri isimlerin her biri asırlardır süregelen bir tarihi simgeliyor. Birtakım isimler geçmişte o ismi taşıyanların muvaffakiyetlerini ya da başarısızlıklarını hatırlattığından ziyadesiyle önemseniyor.
Temple, “Geçmişte krizlerden sağ salim çıkmış, kilise ıslahatlarına ilham olmuş yahut çok sevilmiş papaları isimleriyle ilişkilendirmek, her vakit olmasa da ismin seçiminde rol oynayabiliyor” dedi.
Örneğin Papa Francis, barış ve tabiat sevgisiyle, fakirlere yaklaşımıyla ve kilisenin farklı mezhepleri ortasındaki iş birliğine odaklanmasıyla tanınan Assisili Aziz Fransiskus’u onurlandırmak için bu ismi seçmişti. Kelam konusu çağrışımlar Papa Francis’in misyon süresindeki önceliklerini de belirledi.
Temple, “Selefi Papa 16’ncı Benedict ise Aziz Benediktus’u ve Birinci Dünya Savaşı sırasında papa olan 15’nci Benedict’i onurlandırarak barışa ve uzlaşıya bağlılığını göstermek emeliyle bu ismi seçmişti” sözlerini kullandı.
“Urbanus”, Galileo’yu yargılayan 8’inci Urbanus’u hatırlattığı için günümüzde pek sıcak bakılmayan bir papa ismi.
“Urbanus”, Galileo’yu yargılayan 8’inci Urbanus’u hatırlattığı için günümüzde pek sıcak bakılmayan bir papa ismi.
ALINMASI UYGUN OLMAYAN İSİMLER VAR MI?
Yeni papanın kendisi için almayacağı bir isim varsa o da Petrus. Bunun iki sebebi var: Birincisi ilk papa olan Aziz Petrus’a duyulan hürmet, ikincisi de 2’nci Petrus’un son papa olacağına dair asırlık kehanet.
İlk olarak 1959’da Benediktin keşişi Arnold Wion tarafından yayımlanan ve 12’nci yüzyılda Armagh Arşidükü olan Aziz Malachy’e atfedilen Papalar Kehaneti isimli yapıttaki 112 kehanetten birinde Kutsal Roma Kilisesi’nin son papasının “Romalı Petrus” olacağı belirtiliyor. Buna nazaran, Petrus, takipçilerini birçok büyük musibetten kurtaracak. Bu musibetler sona erdiğinde “yedi zirveli şehir” (Roma’yı kastettiği düşünülüyor) yok olacak ve heybetli yargıç insanları yargılayacak. Bu kehanet “Son” manasına gelen “Finis” sözüyle bitiyor.
Petrus’un yanı sır birtakım isimlerin de tercih edilmesinin mümkün olmadığını vurgulayan Temple, “Bunlar için uygun değiller denemez. Lakin bu ismi taşıyan son papanın yarattığı çağrışımlar nedeniyle tercih edilmeyeceklerdir” diye konuştu.
İhtimal vermediği isimlerden birinin Urbanus olduğunu belirten Temple, “Zira 8’inci Urbanus, Galileo Galilei’nin yargılanma sürecini başlatan papaydı ve bu isim bilim, inanç ve din ortasındaki bağa dair yeni tartışmalar bağlamında sıcak karşılanmayacaktır” dedi.
Temple, tıpkı biçimde İkinci Dünya Savaşı’ndaki rolü son periyotta tartışmaya açılan 12’nci Pius’u hatırlattığı için Pius isminin de kullanılmayacağını öne sürdü.
YENİ PAPANIN İSMİ NE OLABİLİR?
Temple, yeni papanın Francis’in başlattığı ıslahat teşebbüslerini sürdürecek olması halinde 13’üncü Leo’ya atıfla Leo ismini alabileceğini belirtti. 13’üncü Leo, toplumsal adalete, gelir adaletine ve iş güvenliğine bağlılığıyla bilinen bir papaydı.
Temple’ın ihtimal verdiği bir başka isim de İnnosentius. Temple, bu ismin yolsuzluğu bitirmek için çalışan 13’üncü İnnosentius’a bir referans olabileceğini belirtti.
Papa Francis Arjantinliydi. Yeni papanın da Afrika, Latin Amerika ile Karayipler, İsrail, Japonya ile Güney Kore hariç Asya ve Avustralya ile Yeni Zelanda hariç Okyanusya’yı kapsayan Global Güney ülkelerinden olabileceği düşünülüyor.
Temple, bu ihtimalin gerçek olması halinde Afrika kökenli birinci papalardan Gelasius, Miltiades ya da Victor’un isimlerinin de seçilebileceğini belirtti.
İlk Afrika kökenli papalardan biri olan Gelasius, yeniden bir Afrikalı papa seçilmesi halinde isim için ilham olabilir.
İlk Afrika kökenli papalardan biri olan Gelasius, tekrar bir Afrikalı papa seçilmesi halinde isim için ilham olabilir.
Asırlar boyunca kullanılan papa isimlerinden kimileri tekraren tekrarlanırken 44 tanesi yalnızca bir kişi tarafından benimsendi. Bunun son örneği Papa Francis’ti.
Temple, yeni papanın eşsiz bir isim seçmeyi tercih etmesinin, “çok büyük tarihî sonuçlar” doğuracağını belirterek, “Yaklaşık 1100 yıl evvel, 10’uncu asırda bir yıldan az müddet papalık yapan Landus’tan beri bu türlü bir şey yaşanmıyor” dedi. (Ansiklopedik kaynaklar, Landus’un Eylül 913’ten Mart 914’te ölene kadar papalık yaptığını aktarıyor.)
Papalık tarihinin en tanınan ismi 21 papanın tercihiyle John/Jean oldu. Tarihçilerin 14’üncü Jean’dan sonraki Jean’ları yanlış numaralandırması nedeniyle bu ismi alan son papa 23’nci Jean oldu.
Gregorius 16, Benediktus 15, Clemens 14, İnnosensius ve Leo 13, Pius ise 12 kere kullanıldı. Fakat 10’uncu Benediktus’un antipapa (Papa’nın papalığını kabul etmeyerek kendisini papa ilan eden kişi) ilan edilmesi ve papalık tahtından indirilmesiyle Benediktus isimli papaların numaralandırılmasında da karışıklıklar yaşandı.
YENİ PAPANIN İSMİ NASIL DUYURULACAK?
Sistine Şapeli’nin bacasından beyaz duman çıktıktan ve Aziz Petrus Bazilikası’nın çanları çalındıktan sonra, yeni seçilen papanın ismi Latince söylemiyle dünyaya duyurulacak.
Kıdemli kardinal diyakoz, yanında iki papazla birlikte Aziz Petrus Bazilikası’nın balkonuna çıkacak ve artık ikonikleşmiş o cümleyi söyleyecek: “Habemus Papam” yani “Bir papamız var”.
Yeni papanın seçtiği isim ve vaftiz isimleri, duyuruda Latinceye çeviri ediliyor fakat eski soyadı anadilinde olduğu biçiminde kalıyor
Örneğin Francis 2013’te papa seçildiğinde vaftiz isimleri olan “Jorge Mario”, “Giorgio Marium”a çevrilmiş lakin soyadı “Bergoglio” olduğu üzere kalmıştı. Duyurunun son sözü ise klasik olduğu üzere “Franciscum” biçiminde söylem edilmişti.
