Turan Farajova’nın kitabı, Kadıköy’ün çokkatmanlı yapısını, apartmanlar ve onları çevreleyen toplumsal dokuyla ele alıyor. Serinin ilk kitabı ‘Beyoğlu’nun akabinde yayımlanan 2’nci kitap, Kadıköy’ü 5 kısımda inceliyor. Birinci kısım, Kadıköy’ün antik periyottan bugüne tarihini özetliyor. Devamında Moda, Yeldeğirmeni ve Haydarpaşa, Bostancı-Feneryolu, Fenerbahçe-Kalamış sınırı var. 5’inci kısımdaysa Göztepe-Erenköy sınırı anlatılıyor. Biz de bu belleğin müsaadeden giderek sokakları adımladık.
Moda
Enişte Apartmanı
Renk, katman, hafıza
Mimar Kaya Enişte tarafından 2000 yılında inşa edildi. Farklı mimari devirleri ve kültürel kodları bir ortaya getiren binanın katları ortasında farklı materyaller ve renkler kullanarak oluşturulan geçişler mevcut. Fenerbahçe arması, vitray camlar, özel üretim tuğlalar ve mozaik süslemelerle zenginleşen bu apartman, Kadıköy’ün gözden kaçması çok sıkıntı olan yapılarından biri. Aslında toplumsal medyada da sıkça paylaşılıyor.
Sarıca Köşkü&
Arif Paşa Apartmanı
Tarihi bir mirasın şahidi
Saray tabibi Arif Sarıca’nın 1903 yılında mimar Constantin Pappa’ya inşa ettirdiği Sarıca Köşkü, neoklasik üslubu ve görkemli duruşuyla semtin geçmişine açılan bir pencere fonksiyonu görüyor. Köşkle tıpkı devirde, tekrar aile tarafından yaptırılan Arif Paşa Apartmanı da bu yapılardan biri.
Mehtap Apartmanı
Modernizmin ‘Moda’ yorumu
Moda’daki çağdaş apartmanlar ortasında özel bir yere sahip olan Mehtap Apartmanı, mimar Melih Koray’ın imzasını taşıyor. Kıvrımlı kıvrımlı balkonları ve spiral çizgileriyle periyodunun çağdaş mimari anlayışını yansıtan yapı, bugün hâlâ estetik formunu koruyor.
Metin Oktay ve Büyük Fikret apartmanları
Ezeli rakipler yan yana
1949-50 yıllarında inşa edilen ve bitişik olarak yükselen iki apartmandan biri Fikret Arıcan’a, oburu oğlu Onnik Arıcan’a aitti. Koyu Fenerbahçeli Fikret Arıcan’ın vefatından sonra Onnik Arıcan, Metin Oktay’a hayranlığını göstermek için binaya ‘Metin Oktay Apartmanı’ ismini vermiş. Öteki apartman ‘Büyük Fikret Apartmanı’ olarak anılmaya başlamış.
Göztepe-Erenköy
Kâzım Karabekir Köşkü
O artık müze
İtalyan mimar Rozette’ye inşa ettirilen yapı, ‘Zürafalı Köşk’ ismiyle anılıyor. Bahçeye girince mermerden bir zürafa heykeli görüyorsunuz. Cumhuriyet’in ilanından sonra Kâzım Karabekir Paşa’nın konutu olmuş, sonra da kızlarının teşebbüsüyle müzeye dönüştürülmüş.
Ziverbey
(Zihni Paşa) Köşkü
Tipik bir Osmanlı konutu
Selamlık ve harem kısımlarıyla tipik bir Osmanlı konutu olan yapı, vakitle farklı fonksiyonlar üstlenmiş. 12 Mart 1971 Muhtırası sonrası devirde Ziverbey Köşkü’nü kiralayan askeri yetkililer, bu yapıyı siyasi tutukluların sorgulandığı bir merkez olarak kullanmış.
Zülüflü İsmail Paşa Köşkü
Harbiyelilerin adresi
1896 yılında Sultan II. Abdülhamit’in yaveri Zülüflü İsmail Paşa tarafından yaptırılan gösterişli köşk; ahşap cephesi, sütunlu girişi ve simetrik planıyla devrin sivil mimarisinin kıymetli örneklerinden. Köşkün bir periyot Harbiye öğrencilerine konut sahipliği yaptığı da biliniyor.
Kalamış-Feneryolu
Tevhide Hanım Köşkü
Avrupai tercihler
1906’da Başmabeyinci Ragıp Sarıca Paşa’nın kızı için inşa ettirdiği dört katlı yalının mermerleri İtalya’dan, döşeme parkeleri Avusturya’dan getirilmiş; üretiminde devrin Avrupai tercihleri açıkça görülüyor.
Jean Botter köşkleri
Bir modacının ardından
Fenerbahçe’deki bu köşkler Hollandalı modacı Jean
Botter’in ömrüne dair değerli izler taşıyor. Botter ailesi tarafından kullanılan yapılarda, Avrupai dış cephe süslemeleri ve ince ayrıntılar dikkat çekiyor.
Cemil Topuzlu Köşkü
Viktoryen dokunuşlar
1900 yılında inşa edilen ve uzun yıllar hem Cerrahpaşa’da operatörlük hem de İstanbul Belediye Başkanlığı yapan Dr. Cemil Topuzlu’nun evi olan köşk, arka nouveau ve Viktoryen biçiminin izlerini taşıyor.
Cavit Paşa Köşkü
Siyasi bir hafıza mekânı
II. Abdülhamit devrinde askeri vazifeler alan Cavit Paşa için yaptırılan köşk, daha sonra Tarım Bakanı Tahsin Coşkan tarafından satın alınmış ve bir devir Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün de ziyaret ettiği yerlerden biri olmuş.
Yeldeğirmeni Haydarpaşa
Tevfik Cinse Apartmanı
Dönem şahidi…
1906 tarihli haritalarda ismi geçen yapı, Demirciyan ailesinin mülkiyetinde anılmış, akabinde Tevfik Cinse ismini alarak bugünkü kimliğine kavuşmuş. Köşe pozisyonu, cephedeki çıkmalar ve taş işçiliğiyle dikkat çeken yapı, bugün hâlâ ayakta duran bir devir şahidi.
Bayramoğlu Apartmanı
Art nouveau temsilcisi
Tevfik Çeşide Apartmanı’nın yan komşusu olan Bayramoğlu Apartmanı, 20’nci yüzyılın başlarında inşa edilmiş, arka nouveau akımının sade fakat güçlü örneklerinden biri olarak öne çıkıyor. Kavisli cephe çizgileri, ince süslemeli pencere alınlıkları ve şık balkon korkuluklarıyla devrinin estetik anlayışını yansıtıyor.
Valpreda Apartmanı
İtalyan esintileri
1909 yılında Haydarpaşa Garı’nda çalışan İtalyan mühendisler için inşa edilen Valpreda Apartmanı, Yeldeğirmeni’nin en yüksek yapılarından biri. Burada doğan isimlerden biri de mimar Aron Angel. Seyahat Parkı, Lütfi Kırdar ve Bağdat Caddesi üzere İstanbul’un kıymetli projelerinde imzası olan planlamacı bu binada büyümüş.
Celal Muhtar Apartmanı
Sağlık ve yardımın merkezi
Yeldeğirmeni’ndeki birinci Türk apartmanlarından olan bina ismini kıymetli misyonlar yapan doktor Celal Muhtar’dan almış. Apartmana 1. Dünya Savaşı sonrası göçlerle bölgeye gelen Türk aileleri yerleştirilmiş.
