Bugünlerde dorukları, kırları ve köyleri renk renk bahar çiçeklerine kesen Datça Yarımadası, antikçağlardan günümüze uzanan bir işaretparmağını andırıyor. Taptaze kır çiçekleri, arı vızıltıları ve papatyalı doruklar… Mevsimin hoşluklarını yaşamak üzere yolumuzu düşürdüğümüz bu yeryüzü cennetine Eski Datça’dan adım atıyoruz. Güney Ege’de ilkbaharı erkenden yaşayabileceğiniz en düzgün adreslerden biri olan Eski Datça’da her şey sinema karesi üzere… Küçük bir meydanın etrafına serpilmiş balrengi taş konutların süsü, begonviller ve acemçiçekleri… Şair Can Yücel’in uzun yıllarını geçirdiği köyün etrafı, yürüyüş parkurları açısından çok varlıklı.
Datça Yarımadası, beşere hem Ege’yi hem Akdeniz’i birebir anda gösterir. Yarımada, iki deniz ortasındaki aranın 800 metreye kadar düştüğü Balıkaşıran Mevkisi’nde Anadolu’dan “ha koptu, ha kopacak” üzeredir. Şairlerin Datça’yı Anadolu’nun uzak zürafasına benzetmesi bundandır. İki denizin rüzgârları burada havayı da toprağı da bereketlendirir. Otlar ve çiçekler insanın eczanesi olur. Tarihçi Strabon’un “Tanrı, insanın uzun ömürlü olmasını isterse onu Datça’ya bırakır” kelamı boşuna değildir. Dünya Doğayı Müdafaa Vakfı’nın (WWF) yeryüzündeki 100 değerli bölgeden biri olarak belirlediği Datça, huzurun da kıyısıdır.
Yazın Datça kıyılarını dolduran kalabalıklar, ilkbahar aylarında görülmez. Datça gerçek sakinlerine kalır. Piknik sepetlerini alanlar, kır çiçeklerinin mis üzere tazeliğiyle bezenen doruklara, kırlara çıkarlar. Deniz tutkunu bir kaptan ve muharrir olan Oktay Sönmez’in dediği üzere “Datça’da kekik ana kokusu, badem çiçeklerinin hoşluğu evlat üzere bellenir”. Burada tabiatın müziği, denizin ışıltısıyla buluşur. Zeytin, badem, dağ, deniz, yel ve değirmen yan yana gelir.
Emekliliğin tadını çıkaran dev yel değirmeni pervaneleri, asırlarca buğdayı un etmenin gururunu taşır. Datça sahiden de rüzgârın yuvasıdır. Anadolu’nun birçok yeri kara, buza keserken Datça’da ilkbaharın en hoş günleri yaşanır. Çok değil, birkaç ay sonra memleketin kıyıları yaz sıcağında kavrulurken Datça püfür püfür eser. Rengârenk kuğuları andıran mavi seyahat guletleri kıyılarında uçuşur. İkili limanlı ilçenin kıyıları, tekneler için mavide uyuyan denizkızlarını andırır.
‘Anadolu’nun şakıyan dili’
Datça’dan yola çıkıp Knidos ile taçlanan yarımadanın ucuna yanlışsız yol aldığınızda denizin lacivert rengi, gözbebeklerinizi boyar. Çabucak aşağıda Hayıtbükü uzunluklu boyunca uzanır. Kapı komşusu Palamütbükü’nün Datça’ya uzaklığı 25 kilometredir. Gökova ve Hisarönü körfezlerinin sarmaladığı yarımadada her patika dünya hoşu bir koya açılır. Maviyle yeşilin kol kola girdiği koylar, peş peşe sıralanır: Akvaryum, Kızılbük, Kargı, Karaincir, Sarı Liman, Çiftlik, Kurucabük… Datçalıların ‘bük’ dediği tam 52 koy, size güneşin kucağında birer nazar boncuğu üzere sunulur.
Limandaki tekneler, ilkbaharın birinci günlerinden sonbaharın sonuna kadar konuklarını bekler. Bu tekneler, yarımadanın koylarını görmek isteyenleri gezdirir. Günübirlik tipler, çoklukla Knidos Antik Kenti’ne kadar uzanır. Halikarnas Balıkçısı yarımadanın ucundaki bu antik kenti, Anadolu’nun şakıyan lisanına benzetir. Makilerle kaplı zirveler ortasında beyaz gövdesini uzatan Deveboynu Feneri ise Knidos’u muştular. 2 bin 500 yaşındaki kent, size adeta dünyanın ucuna vardığınızı hissettirir. Burası, dünyanın yedi mükemmelinden biri olan İskenderiye Feneri’nin mimarı Sostratos’tan birinci astronomi alımlarından matematikçi Eudoksos’a kadar birçok bilginin yurdudur. Datça’da tarih denize bakar. Kimleri ağırlamadı ki bu topraklar! Karyalılar, Mikenler, Dorlar, Persler, Romalılar, Bizanslılar, Osmanlılar… Yarımada, Reşadiye ismini almak için 1909 yılını beklemiştir.
Şifalı Bizans Havuzu
Eski Datça’nın keyfi sürülüp biraz deniz havası almak için limana gidilir. Burada Datça’nın sunduğu sürprizlerden biri de içinde su değirmeni olan Ilıca Gölü’dür. Bizans Havuzu da denen gölün sularının şifalı olduğuna inanılır. Biraz ilerideki Yat Limanı ise minicik koyuyla ilçenin adeta kalbidir. Liman etrafındaki restoranlarda yörenin taptaze balık ve deniz eserleri Datça’yı gezmeye, görmeye gidenler için bir armağan üzeredir. Denize bakan açık hava tiyatrosuysa konser ve şovlarla şenlenir.
Badem ağaçlarının bezediği yaklaşık 70 kilometre uzunluğundaki Datça Yarımadası’nın köyleriyse öbür hoş. Kızlan Köyü’ndeki tarihi yel değirmenleri, bir vakitler şapel olarak kullanılan Çatal Mağara, Selçuklu devrinden kalma Hızırşah Mescidi, Sındı’daki kaya mezarları, Alavara’daki kale ve Reşadiye Mescidi görülmeye paha yerlerdendir. Emecik ve Burgaz kalıntılarıysa yörede tarihin izini sürmek isteyenleri bekler. Badem ve zeytin ağaçları kıyılara dek iner. Tarihte pek çok uygarlığa hayat veren bu sihirli ağaçlar, yüzyıllardır iki kokunun ortasında kalırlar: Denizin ve kekiğin kokusu…
Dalış için çok uygun kıyılar
Datça Yarımadası badem ağaçlarının bembeyaz çiçekleriyle kaplandığı ilkbahar aylarında şık bir gelini anımsatıyor. Datça bademi tipleri ak, kaba, sıra, diş, yazı ve tüylü üzere isimlerle anılıyor; en makbulüne ‘nurlu’ deniyor.
Türkiye’deki 154 tıp yabani orkidenin kıymetli bir kısmı Datça Yarımadası’nda görülüyor. Renkleri ve görünümleriyle dikkat çeken birtakım çeşitlerin yeryüzünde örneği yok.
Sualtı fotoğrafçısı Ali Ethem Keskin, deniz kültürüne meraklı olanları Datça Yarımadası’nın büyülü sualtı dünyasını keşfetmeye çağırıyor. Keskin “30 yıldır Türkiye ve dünyanın bütün kıymetli yerlerinde tüplü ve özgür dalış yapıyorum. Tarihin en eski batığının bulunduğu Datça, dalış için tam bir cennet. Sualtı el değmemiş ve görüş arası fazla. Kıyılar kayalara yapışık amforalarla dolu. Bilhassa Apostol Feneri etrafı çok etkileyici” diyor.
Bugünlerde dorukları, kırları ve köyleri renk renk bahar çiçeklerine kesen Datça Yarımadası, antikçağlardan günümüze uzanan bir işaretparmağını andırıyor. Taptaze kır çiçekleri, arı vızıltıları ve papatyalı zirveler… Mevsimin hoşluklarını yaşamak üzere yolumuzu düşürdüğümüz bu yeryüzü cennetine Eski Datça’dan adım atıyoruz. Güney Ege’de ilkbaharı erkenden yaşayabileceğiniz en uygun adreslerden biri olan Eski Datça’da her şey sinema karesi üzere… Küçük bir meydanın etrafına serpilmiş balrengi taş meskenlerin süsü, begonviller ve acemçiçekleri… Şair Can Yücel’in uzun yıllarını geçirdiği köyün etrafı, yürüyüş parkurları açısından çok varlıklı.
Datça Yarımadası, beşere hem Ege’yi hem Akdeniz’i tıpkı anda gösterir. Yarımada, iki deniz ortasındaki aralığın 800 metreye kadar düştüğü Balıkaşıran Mevkisi’nde Anadolu’dan “ha koptu, ha kopacak” üzeredir. Şairlerin Datça’yı Anadolu’nun uzak zürafasına benzetmesi bundandır. İki denizin rüzgârları burada havayı da toprağı da bereketlendirir. Otlar ve çiçekler insanın eczanesi olur. Tarihçi Strabon’un “Tanrı, insanın uzun ömürlü olmasını isterse onu Datça’ya bırakır” kelamı boşuna değildir. Dünya Doğayı Muhafaza Vakfı’nın (WWF) yeryüzündeki 100 değerli bölgeden biri olarak belirlediği Datça, huzurun da kıyısıdır.
Yazın Datça kıyılarını dolduran kalabalıklar, ilkbahar aylarında görülmez. Datça gerçek sakinlerine kalır. Piknik sepetlerini alanlar, kır çiçeklerinin mis üzere tazeliğiyle bezenen zirvelere, kırlara çıkarlar. Deniz tutkunu bir kaptan ve müellif olan Oktay Sönmez’in dediği üzere “Datça’da kekik ana kokusu, badem çiçeklerinin hoşluğu evlat üzere bellenir”. Burada tabiatın müziği, denizin ışıltısıyla buluşur. Zeytin, badem, dağ, deniz, yel ve değirmen yan yana gelir.
Emekliliğin tadını çıkaran dev yel değirmeni pervaneleri, asırlarca buğdayı un etmenin gururunu taşır. Datça hakikaten de rüzgârın yuvasıdır. Anadolu’nun birden fazla yeri kara, buza keserken Datça’da ilkbaharın en hoş günleri yaşanır. Çok değil, birkaç ay sonra memleketin kıyıları yaz sıcağında kavrulurken Datça püfür püfür eser. Rengârenk kuğuları andıran mavi seyahat guletleri kıyılarında uçuşur. İkili limanlı ilçenin kıyıları, tekneler için mavide uyuyan denizkızlarını andırır.
‘Anadolu’nun şakıyan dili’
Datça’dan yola çıkıp Knidos ile taçlanan yarımadanın ucuna hakikat yol aldığınızda denizin lacivert rengi, gözbebeklerinizi boyar. Çabucak aşağıda Hayıtbükü uzunluklu boyunca uzanır. Kapı komşusu Palamütbükü’nün Datça’ya uzaklığı 25 kilometredir. Gökova ve Hisarönü körfezlerinin sarmaladığı yarımadada her patika dünya hoşu bir koya açılır. Maviyle yeşilin kol kola girdiği koylar, peş peşe sıralanır: Akvaryum, Kızılbük, Kargı, Karaincir, Sarı Liman, Çiftlik, Kurucabük… Datçalıların ‘bük’ dediği tam 52 koy, size güneşin kucağında birer nazar boncuğu üzere sunulur.
Limandaki tekneler, ilkbaharın birinci günlerinden sonbaharın sonuna kadar konuklarını bekler. Bu tekneler, yarımadanın koylarını görmek isteyenleri gezdirir. Günübirlik tipler, çoklukla Knidos Antik Kenti’ne kadar uzanır. Halikarnas Balıkçısı yarımadanın ucundaki bu antik kenti, Anadolu’nun şakıyan lisanına benzetir. Makilerle kaplı zirveler ortasında beyaz gövdesini uzatan Deveboynu Feneri ise Knidos’u muştular. 2 bin 500 yaşındaki kent, size adeta dünyanın ucuna vardığınızı hissettirir. Burası, dünyanın yedi mükemmelinden biri olan İskenderiye Feneri’nin mimarı Sostratos’tan birinci astronomi alımlarından matematikçi Eudoksos’a kadar birçok bilginin yurdudur. Datça’da tarih denize bakar. Kimleri ağırlamadı ki bu topraklar! Karyalılar, Mikenler, Dorlar, Persler, Romalılar, Bizanslılar, Osmanlılar… Yarımada, Reşadiye ismini almak için 1909 yılını beklemiştir.
Şifalı Bizans Havuzu
Eski Datça’nın keyfi sürülüp biraz deniz havası almak için limana gidilir. Burada Datça’nın sunduğu sürprizlerden biri de içinde su değirmeni olan Ilıca Gölü’dür. Bizans Havuzu da denen gölün sularının şifalı olduğuna inanılır. Biraz ilerideki Yat Limanı ise minicik koyuyla ilçenin adeta kalbidir. Liman etrafındaki restoranlarda yörenin taptaze balık ve deniz eserleri Datça’yı gezmeye, görmeye gidenler için bir armağan üzeredir. Denize bakan açık hava tiyatrosuysa konser ve şovlarla şenlenir.
Badem ağaçlarının bezediği yaklaşık 70 kilometre uzunluğundaki Datça Yarımadası’nın köyleriyse öteki hoş. Kızlan Köyü’ndeki tarihi yel değirmenleri, bir vakitler şapel olarak kullanılan Çatal Mağara, Selçuklu devrinden kalma Hızırşah Mescidi, Sındı’daki kaya mezarları, Alavara’daki kale ve Reşadiye Mescidi görülmeye paha yerlerdendir. Emecik ve Burgaz kalıntılarıysa yörede tarihin izini sürmek isteyenleri bekler. Badem ve zeytin ağaçları kıyılara dek iner. Tarihte pek çok uygarlığa hayat veren bu sihirli ağaçlar, yüzyıllardır iki kokunun ortasında kalırlar: Denizin ve kekiğin kokusu…
Datça’yı Datçalılar anlattı
‘Buraya bahar erken gelir!’
Şair Can Yücel’in ressam kızı Su Yücel
“Dağ ve denizin süper buluşmasıdır Datça ve resme çok yakışır. Fakat Datça, Kocadağ’sız olmaz. Gün ışığı, süratli değişimleriyle gözlerinizi binbir renkle yıkar. Doruklar bir saat içinde bile farklı tonlara bürünüp insanı şaşırtır. Sonra elbette deniz ve su, yani Akdeniz aklıma gelir. Tabiatın ve tarihin görkemi karşısında hırsların anlamsızlaştığı yerdir Datça.
Knidos, insanı bilgeliğinden ibret almaya davet eder. Badem çiçekleri, Datça’yı anlatmaya yetmez. Dağkeçileri, binbir çiçekle bezeli endemik bitki örtüsü, Datça hurması, mis kokulu kekikler, zeytin ağaçları ve rüzgârlı ıssız koyları da saymak gerekir. Datça yalnızca sarp dağlarla denizi buluşturmaz, geçmişle geleceği de bir ortaya getirir.
Doğayı özleyenlere harika hoşluklar sunar. Mevsimler de hem daha besbelli hem de alabildiğine coşkuludur Datça’da… Yarımadada ilkbahar erkenden başlar. Şubat ayı başlarında badem çiçekleri açtığında zirveler bembeyaz tüllerle süslenmiş üzere olur.”
‘Salyangoz sevenler, yağmurda yollara düşer’
Datçalı muharrir Çiğdem Akın
“Yedi göbek Datçalıyım. Tabiatının çok hoş olmasının dışında, insanlarının hâlâ birlik içinde gelenek ve göreneklerini unutmamış olması, yeterli günde-kötü günde bir ortaya gelmesi, beni ilişkin olduğum bu topraklara daha da bağlıyor. Doğduğum ve yaşamayı en çok sevdiğim bu yere olan borcumu, geçmişten günümüze ve geleceğe taşımaya çalıştığım ‘Datçalıca’ isimli kitabımla biraz olsun ödemeye çalıştım. Malum Egeli olmak, daha çok otçu olmaktır. Mevsiminde tarlalarda çıkan otları salata yapıp ya da soğanla kavurup yeriz.
Salyangoz sevenler, baharda birinci yağmur yağdığı anda, -salyangozun mührü açılmadan- çabucak ellerinde sepetlerle yollara düşerler. Düğünlerde keşkek, baş yemektir. Yarımadanın her yerinde, köy düğünlerinde ortak menü görebilirsiniz. Hıdrellez’de de yaprak sarması, haşlama yumurta ve patates yeriz. Datça’nın en hoş vakti, bahar aylarıdır. Güneş yakmaz, deniz üşütmez. Tenha olan plajlarda denizin tadı çok hoş çıkar. Ayrıyeten bahar ayları yarımadada trekking mevsimidir. Buraya gelecek olanlar spor ayakkabılarını unutmasınlar.”
‘Doğanın döngülerine ayak uydurmak…’
Yaşar Nabi Nayır Hikaye Mükafatı sahibi, muharrir M. Özgür Memnun
“12 yıldır Datça’da yaşıyorum. Devir dönem çağın yıpratıcı, her şeyi değersizleştiren suratından sıyrılıp tabiatın döngülerine ayak uydurabilmek her manada beşere yeterli geliyor; geçmişimize ve şimdiye göz atabilme fırsatı veriyor.”
Yemek, alışveriş, mola ve konaklama
Zeytinyağlı ve kekikli kurutulmuş domates, ısırgan otu kavurması, koruk salatası, kapari turşusu, deniz börülcesi, kabak çiçeği dolması ve taze deniz eserleri, Datça sofralarında denemeniz gereken tatlar.
Narpız, kekik, adaçayı, karabaş, garağan, sepsuyu, elmascık, karpuz… Bu şifalı çayların hangisini alırdınız? Datça kahvelerinde, yörede çok sevilen bu çayları denemek gerekir. Ayrıyeten Datça Yarımadası’nda onlarca farklı çeşitte kekik çeşidi yetişir. Çok lezzetli ve şifalı çayları yapılır.
El değmemiş vadilere bakan Reşadiye’deki köy kahvehaneleri, en az Eski Datça kahvehaneleri kadar hoştur. Buralarda amatör bir bakışla konut yöntemi yapılan kahveler de denemeye bedel.
Cumartesileri kurulan Datça pazarı, şenlik alanı üzeredir. Bal, badem, zeytinyağı sabunu, nazar boncuğu, altın çiçek, fesleğen, deniz kerevizi, acur, pomelo, çökelek peyniri… Hepsi taze, hepsi lezzetli.
Eski Datça’da bir huzur sığınağı: Zeyt Inn Hotel. Bahçesindeki yüzlerce yıllık zeytin ağaçları bölgenin tarihine ve zeytinin ehemmiyetine atıfta bulunuyor. Eski Datça Mah, Karani Sok, No: 2
zeytinn.com.tr (0252) 712 25 25.
