Türkiye iklim ve tabiat açısından çok özel bir yer. Mucizeler coğrafyası! Asya’nın batı hududu; Afrika’nın kuzey, Akdeniz’in doğu ve Avrasya-Rusya’nın güney sonu ülkemizde. Olağanda ilkbaharın yaşandığı birçok ülkede, bir kere şahit olunur baharın coşkusuna. Bizimse doğudan batıya ve kuzeyden güneye büyük irtifa farkı ve Toroslar, Doğu Anadolu dağları ve Karadeniz dağ sıraları üzere coğrafik oluşumlarımız sayesinde birebir kentte bile art geriye baharlar yaşanır.
Binlerce yıldır bu özelliği emekleriyle harmanlayan ve topyekûn bir biyokültür inşa eden topluluklar yaşıyor Anadolu’da. Baharın peşinde bir ömür geçirenlerden kelam ediyorum. Mesela arıcılar. Arıların çiçeklere olan aşkı, bahara mecbur kılıyor onları. Göçer çobanlar da tekrar yeşilin peşinde bir nevi baharı kovalıyorlar. Günümüzde süregelen yaylacılık, baharın peşinde ovalardan obalara, dağlara baharı arayan esaslı bir kültürü tanım ediyor. Sarıkeçililer üzere yarı göçer topluluklar da yeniden bahara meftun ve hayatları buna bağlı kültürlerden. Hoş ülkemizde baharın peşine düşmek isteyenler için devirlere nazaran birtakım özel seyahat tekliflerim var…
Müjdeci kırlangıçlar
Ege ve Batı Akdeniz’in alçak yerlerinde ve ovalarında mart ayında birinci kırlangıçlar ve çayırlarda anemonlar görülmeye başlar. Erken baharın öncüleri olan bu canlıları gördüyseniz kendinizi makilik ve orman içi açıklıklarda ödüllendirme vakti gelmiştir. Çünkü orkideler, bilhassa de böcek orkideleri arzı endam etmeye başlamış demektir. Biraz daha bahar isterseniz de nisan sonu üzere Kaz Dağları’nın bilhassa kuzey kısmına, İzmir’in Bozdağ ve Muğla’nın Akdağ’ın yaylalarına gerçek bir yol alın. Çünkü oralarda bahar yeni gelmiş ve sizi aykırı laleler bekliyor olacak. Antalya, Mersin ve Adana başta olmak üzere Batı ve Orta Akdeniz’de opsiyonunuz çok daha fazla. Çünkü sırtınızı denize verdiğinizde gözünüzün önüne gelen Toroslar’a gerçek tırmandığınızda deniz düzeyinde yakaladığınız baharı 1-2 ay sonra bile yaylalarda yine yakalama talihiniz var. Antalya’da Beydağları ve Akseki İbradı, Mersin’de Mut, Adana’da Aladağlar listenizde birinci sırada olması gereken yerler. Ülkemizin endemik bitki zengini bölgeleri ortasında önde gelen bu alanlarda, tıpkı vakitte yarı göçer hayvancılık yapan kültürlerle de karşılaşabilirsiniz. Tercihiniz Mut, Gülnar olursa talihiniz daha da yükselir.
Toy düğünü kurulsun
Büyük oranda bozkır ekosistemlerinin var olduğu Orta Anadolu’da bahar öbür tüm bölgelerden biraz daha çarpıcıdır. Yılın değerli kısmında sarı, gri, boz ve beyazın kapladığı bu geniş düzlükler, baharda alabildiğine yeşile bürünür. Bu düzlüklerin olmazsa olmaz kuşları toygarlarsa çok çok yükseklerden üreme ötüşleriyle hiç bitmeyen bir düğündeymişsiniz üzere hissettirir. Ayrıyeten bahar sabahları -ama erken saatlerden kelam ediyorum, gündoğumu gibi- ovaları kaplayan sisin bir gelinlikçesine yeri örtmesi kesinlikle görmeniz gereken bir bahar görseli. Olağan bu epik görüntülere günümüzde artan konvansiyonel tarım baskısı nedeniyle çok da denk gelemiyoruz. Doğal bozkırlar çok süratli bir halde tarım alanlarına dönüştürülüyor. Lakin Tuz Gölü’nün batısı ve güneyinde, Cihanbeyli ve Eskil etraflarında hâlâ doğal kalmış tuzcul bozkırlar bulmak mümkün. Bir de Seyfe Gölümüz var natürel. Seyfe Gölü-Yozgat ortasındaki uçsuz bucaksız ovada epik bahar görüntülerini yakalayabilirsiniz. Ayrıyeten kuşağı tehlike altında olan uçan en büyük kuş çeşidi toyun da bu vakitlerde düğünü var bozkırda (Üreme mevsimi). Meraklı olanlar rehber eşliğinde toy görme tipi yapabilir.
Doğu’da geç kutlama
Doğu’ya yanlışsız hem yükseklikler artıyor hem de çok dağlık bir yapı bizi karşılıyor. Bu durum hem ovalarda hem de yaylalarda birbirinden farklı baharları yakalama bahtı doğuruyor. Örneğin Kars ve Ardahan’a bahar daha geç geliyor. Ovanın içinde menderesler yapan akarsu yarıkları bilhassa drone kullanan fotoğrafçılara hoş kadrajlar vaat ediyor. Biraz dağlara çıkmak istiyorum diyorsanız Yüksekova ve Hakkâri merkezden rahatlıkla ulaşabileceğiniz Cilo Dağları’nın yaylaları mayıs ayına kadar zıt laleyle kaplanır. Burası çok sayıda iri ufaklı vadi ve gölle baharın coşkusunu hazirana kadar taşır. Biraz kuzeyde Ağrı Dağı’nın eteklerindeyse Doğu Beyazıt sazlıklarıyla bezenmiş bir görüntü aklınızı almaya aday. Alabildiğince yeşil ve orman istiyorum derseniz elbette Doğu Karadeniz’e gitmemiz gerek. Denizin kıyısından başlayan seyahat evvel ormanlara ve nihayetinde eşsiz yaylalara ulaştırır bizi. Karadeniz yaylalarında her şeyden evvel çiçeğe ancak inanılmaz sayı ve çeşitlilikte çiçeğe hazır olun. İnsan bazen gerçek olduğuna inanamıyor. Ayrıyeten bu dağların bir horozu vardır. 2 bin metre üzerinde yaşar. İsmi kimi yerde ‘huş tavuğu’ kimi yerde ‘dağhorozu’dur. Buralarda hazirana kadar süren ilkbaharda ‘lek’ denen üreme kümeleri oluştururlar. Kendisini görmek biraz zordur ancak uygun bir araştırma ve lokal rehberle yakalayabilirsiniz.
