ABD-İran krizi yeni bir boyuta taşındı: ‘Masa devrildi, bu bir savaş ilanı!’ Uzmanlardan kıymetli ihtarlar
ABD Başkanı Donald Trump, yaptığı açıklamada, İran’daki üç nükleer tesisin ABD Hava Kuvvetleri tarafından vurulduğunu doğruladı. Trump, akının “çok başarılı” geçtiğini belirtirken, Amerikan uçaklarının bölgeden inançlı formda ayrıldığını duyurdu. Hücumlarda İran’ın nükleer altyapısının bel kemiğini oluşturan Natanz , İsfahan ve yerin onlarca metre altına inşa edilmiş, yüksek güvenlikli uranyum zenginleştirme tesisi Fordo vuruldu.
SIRADAN BİR ATAKTAN ÇOK DAHA FAZLASI
Saldırıda, sadece B-2 tipi hayalet bombardıman uçaklarıyla taşınabilen, yer altındaki yüksek güvenlikli yapıları gaye alabilecek sığınak delici bombalar kullanıldı. ABD’nin bu kapasiteyi kullanması, operasyonun sıradan bir ataktan çok daha fazlası olduğunu da ortaya koyuyor.
İRAN’DAN MİSİLLEME GECİKMEDİ
Aynı saatlerde İran misillemede bulundu. İhtilal Muhafızları Ordusu, sabah saatlerinde “Gerçek Vaat-3 Harekatı” kapsamında İsrail’e yönelik 40 balistik füze fırlattığını duyurdu. Açıklamada, üçüncü kuşak çoklu başlıklı Hayberşıken füzelerinin birinci kere kullanıldığı ve İsrail’in Ben Gurion Havalimanı, biyolojik araştırma merkezleri ve alternatif komuta-kontrol üslerinin gaye alındığı belirtildi.
“ABD ÖTEKİ DEVLETLERLE PAYLAŞMADIĞI ‘TÜM BOMBALARIN ANASI’ OLARAK TANIMLANAN GÜÇLE SALDIRDI”
ABD’nin bu taarruz gücünü Özel Harp Uzmanı Mitat Ferhat Dur’a danıştığımda “ABD, oraya tesir edebilecek tek hücum silahını ve bu silahı taşıyabilecek tek uçağı kullanarak saldırdı. Bu, öbür devletlerle paylaşmadığı, sadece kendi elinde tuttuğu özel bir imkân. Zati İsrail üzerindeki denetimini sürdürmek için bu kozu elinde tutuyordu. Zira İsrail’in sahip olduğu hiçbir sistem Fordo’ya ziyan veremez, bu tesis üzerinde tesirli olamazdı” tabirlerini kullandı.
“Tam anlamıyla ‘tüm bombaların anası’ olarak tanımlanabilir” sözlerini kullanan Mitat Ferhat Dur, “Sadece B-2 tipi uçaklarla taşınabilen, yerin 20 kat altındaki sığınakları bile maksat alabilecek halde özel olarak tasarlanmış bir sığınak delici bomba… Bu mühimmat, direkt yer altına nüfuz etmek üzere geliştirilmiş. Bizdeki karşılığı ise ‘nüfuz edici bomba’” biçiminde konuştu.
“İRAN ELİNDEKİ EN GÜÇLÜ VE STRATEJİK SİLAH İLE KARŞILIK VERDİ”
İran’ın direkt misillemesini İsrail’e yaptığının altını çizen Mitat Ferhat Dur, “İran bu akında en ağır balistik silahı olan Hayberşıken füzesini kullandı. İsrail hava savunmasını aşabilecek kapasiteye sahip bu füze, Tahran’ın elindeki en güçlü ve stratejik silah olarak öne çıkıyor” halinde konuştu.
ABD VE İRAN ORTASINDA DİPLOMATİK TAHLİL YA DA MÜZAKERE İHTİMALİ BÜSBÜTÜN ORTADAN KALKTI MI?
Bu soruyu Yeditepe Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mesut Hakkı Caşın’a sorduğumda “Bu bir savaş ilanıdır” dedi ve şu yorumda bulundu:
— Müzakere ihtimali bana nazaran artık yok. Masa devrilmiştir ve deviren de Trump’tır. Şu anda Birleşmiş Milletler Anlaşması’nın 51. hususu uyarınca İran, yasal müdafaa hakkını kullanma yetkisine sahiptir. ABD’nin gerçekleştirdiği atak, memleketler arası hukuka terstir ve gece saatlerinden itibaren ABD ile İran fiilen savaş haline girmiştir. Bu durum sırf iki ülke ortasındaki bir çatışma değil, tıpkı vakitte tüm bölgesel istikrarları kökten değiştirecek bir kırılma anıdır.
— Ekonomik ve siyasal tesirleri yalnızca bölgeyle sonlu kalmayacak, global ölçekte yıkıcı sonuçlar doğuracaktır. Benim kanaatime nazaran Körfez kapısı kapanabilir, petrol arzı kesintiye uğrayabilir ve varil fiyatlarında önemli artışlar yaşanabilir. Bu gelişmeler Türkiye dahil olmak üzere birçok ülkeyi direkt etkileyecektir. En değerlisi de bu atak esnasındaki nükleer sızıntı bölgedeki bütün ülkelerde sorunlara neden olabilir.
“BU BİR ‘ZORLAMA DİPLOMASİSİ’ ÖRNEĞİ”
Mitat Ferhat Dur ise “ABD, İran’ı barış masasına zorlamaya çalışıyor. Bu direkt bir ‘zorlama diplomasisi’ örneği” dedi ve ekledi:
“Trump’ın açıklamalarında da bu niyet açıkça görülüyor; ‘Artık masaya dönelim’ ve ‘Müzakere zamanı’ gibi sözler kullandı. Halbuki İsrail bu sürecin başında ne diyordu? ‘İran’ın nükleer ve balistik füze kapasitesini ortadan kaldıracağız’. Zati müzakerelerin temel emeli da buydu. Ancak diplomatik sürecin istedikleri üzere sonuçlanmayacağını öngörerek, bu atakları başlattılar. ABD artık savaşın sona ermesini istiyor ancak bunu milletlerarası hukuk yerinde değil, kendi belirledikleri koşullarla gerçekleştirmek istiyor.”
RUSYA VE ÇİN NASIL BİR STRATEJİK TAVIR GELİŞTİREBİLİR?
İran’ın nükleer tesislerine yönelik ABD-İsrail atakları sonrasında, Çin ve Rusya bu duruma karşı nasıl bir stratejik tavır geliştirebilir? Bu aktörlerin krize yönelik mümkün diplomatik, ekonomik yahut askeri reaksiyonları hangi bölgesel ve global maksatları doğrultusunda şekillenebilir?
“Rusya’dan ekseriyetle yalnızca açıklamalar duyarız; zira onların asıl gündemi Ukrayna Savaşı ve oradaki müzakereler” diyen Mitat Ferhat Dur, “Bu nedenle, İran-ABD-İsrail krizinde Rusya’nın alanda belirleyici bir tesiri olması yahut kelam sahibi pozisyonda bulunması sıkıntı görünüyor” dedi.
Çin’in ise Trump’ın vazifeye gelmesiyle başlayan ticaret savaşları ve kur manipülasyonları nedeniyle ekonomik olarak önemli baskı altında kaldığının ve bölgedeki tesirinin azaldığının altını çizen Mitat Ferhat Dur, “Ayrıca, Hürmüz Boğazı’nın kapanması Çin için büyük bir risk teşkil ediyor; zira buradan geçen petrolün değerli bir kısmı Çin’in güç muhtaçlığını karşılıyor. Bu yüzden Çin, bölgedeki tansiyonu tırmandıracak radikal adımlardan kaçınacak ve yangını büyütmemek konusunda temkinli davranacaktır” tabirlerini kullandı.
