2022’de iktidara gelen İşçi Partisi, Başbakan Anthony Albanese liderliğinde ikinci periyot için yarışırken, Peter Dutton öncülüğündeki Liberal-Ulusal koalisyon iktidara geri dönmeyi hedefliyor.
İşçi Partisi, 77 sandalyeyle üç yıldır tek başına iktidarken, muhalefette Liberal-Ulusal koalisyon 58 sandalyeyle, Yeşiller ise 4 sandalyeyle temsil ediliyor.
Yaklaşık 27 milyonluk nüfusa sahip ülkede 18,09 milyon kayıtlı seçmen, Temsilciler Meclisi ve Senato üyelerini belirlemek için oy kullanacak. Hükümetin kurulabilmesi için 151 sandalyeli mecliste en az 76 sandalye gerekiyor.
İşçi Partisi, bu seçimlerde sıhhat hizmetlerine yatırım yapmayı, yenilenebilir güç kaynaklarını artırarak emisyonu azaltmayı ve uygun fiyatlı konut projeleriyle barınma meselesini çözmeyi vaat ediyor.
Liberal-Ulusal koalisyon, ekonomik büyümeyi teşvik etmek ve hayat maliyetlerini düşürmek maksadıyla nükleer güce yatırım yapmayı, emeklilik fonlarının konut alımında kullanılmasına müsaade vermeyi ve yakıt vergisinde indirim yapmayı planlıyor.
Yeşiller Partisi, fosil yakıt projelerini durdurmayı, servet vergisiyle gelir eşitsizliğini azaltmayı ve fiyatsız sıhhat ve eğitim hizmetleri sunarak toplumsal adaleti sağlamayı amaçlıyor.
ANKETLERDE İŞÇİ PARTİSİ ÖNE ÇIKTI
Yerel The Sydney Morning Herald gazetesinin anketine nazaran, bir evvelki seçimlerde yüzde 32,58 oy alan Emekçi Partisinin, yarınki seçimlerde yüzde 47 oy alması bekleniyor.
2022 seçiminde yüzde 35,70 oy alan Liberal-Ulusal koalisyonun, yarınki seçimde yüzde 31 oy alması öngörülüyor.
Yeşillerin bir evvelki seçimde yaklaşık yüzde 13 oyu varken, bu seçimlerde yüzde 14 oy alacağı kestirim ediliyor.
2022’de Scott Morrison liderliğindeki Liberal-Ulusal koalisyonunu mağlubiyete uğratarak iktidara gelen İşçi Partisi, birinci devrinde iklim değişikliği ve sıhhat ıslahatlarına odaklanmıştı.
SAVUNMA VE GÜÇ TARTIŞMALARI
Savunma, her iki partinin de en değerli gündem hususları ortasında yer alırken, Çin’in Avustralya’nın en büyük ticaret ortaklarından biri, ABD’nin ise en kıymetli savunma ortağı olması, partilerin bu husustaki telaffuzlarına de yansıyor.
ABD ve İngiltere’nin teknoloji transferiyle, Avustralya’nın nükleer güçle çalışan denizaltı filosu oluşturmasını hedefleyen AUKUS iştirakine karşı iki partinin de telaffuz yürütmemesi dikkatleri çekiyor.
Liberal-Ulusal koalisyon, Çinli Shandong Landbridge Group’a bağlı Landbridge Industry Avustralya tarafından, 2015’te 99 yıllığına kiralanan Darwin Limanı’nı geri almak için ortak adım atacaklarını duyurmuştu.
Avustralya merkezli SBS News’in haberine göre, İşçi Partisi, mevcuttaki yıllık 56 milyar dolarlık savunma harcamasını, gelecek 5 yıl sonunda yıllık yaklaşık 80 milyar dolara çıkarmayı hedefliyor.
Albanese, 30 Nisan’da ABC News’e verdiği röportajda Avustralya’nın kendi savunmasını kendisinin üstleneceğini, bunun için yerli füze üretimi üzere bahislerde çalışmalarının olacağını belirtmişti.
Koalisyon ise 2030’a kadar savunma harcamasını yıllık 87,5 milyar dolara, Gayrisafi Yurt içi Hasıla’nın (GSYH) yaklaşık yüzde 2,5’ine, 2035’e kadar ise GSYH’nin yüzde 3’üne çıkarmayı vaat ediyor.
Savunma harcamalarını GSYH’nin yüzde 3’üne çıkaracaklarını açıklayan koalisyon, 28 ek F-35 savaş uçağı alımı için 3 milyar Avustralya doları ayıracağını vurguluyor.
Koalisyon, net göçü 100 bin kişi düşürmeyi, kalıcı göç kotasını yıllık 140 bine indirmeyi ve üniversitelerin yabancı öğrenci kontenjanını yüzde 25 kısmayı planlıyor.
İşçi Partisi, 8,5 milyar Avustralya doları fiyatındaki takviye paketiyle hekimleri fiyatsız hasta bakımına teşvik edeceğini belirtiyor.
KAMPANYALARDA ABORJİNLERDEN BAHSEDİLMEDİ
Avustralya’da yerli halkın anayasada tanınması ve parlamentoda daha çok kelam sahibi olmasını amaçlayan “Meclis’te Yerli Sesi” referandumunda halkın büyük çoğunluğunun “hayır” oyu vermesinin akabinde ülke nüfusunun yüzde 3,8’ini oluşturan Avustralya yerlileri, daha fazla temsiliyet talep ediyor.
Yerli halklar olarak bilinen Aborjinler ve Torres Strait Islanders toplulukları, uzun müddettir devam eden yapısal eşitsizliklerin giderilmesi, kültürel tanınma ve siyasi temsil mevzularında çeşitli taleplerde bulunuyor.
Bu talepler, bilhassa 2017 yılında yayımlanan Uluru Bildirisi’ndeki “Söz hakkı, antlaşma ve hakikatin beyanı” prensipleriyle somutlaştırılmıştı.
Sydney Teknoloji Üniversitesi tarafından mart ayında yayımlanan bir rapor, kelam konusu referandumun akabinde Avustralya’nın yerlilerine yönelik ırkçılığın arttığını ve bu durumun politik eksenin her iki tarafında da görüldüğünü ortaya koymuştu.
BBC’ye konuşan Avustralya’nın Victoria eyaleti senatörü ve yerlisi Lidia Thorpe, Albanese’nin “referandumdaki başarısızlığından” ötürü bu hususta konuşmaktan çekindiğini belirtti.
Bundan evvelki seçimlerde Avustralya’nın yerlilerine yönelik telaffuzların “az da olsa” var olduğuna dikkati çeken Thorpe, bu seçimde mevzuyla ilgili “tam bir sessizliğin” hakim olduğunu tabir etti.
YERLİ HALKLARI ÖNCELEYEN PARTİLER
Ülkede 2020’de kurulan Avustralya Yerli-Aborjin Partisi (IAPA), First Nation Partisi ve Avustralya’nın Sesi Partisi, yerli halkları önceleyen siyasetlerle öne çıkıyor.
2022 federal seçimlerinde Avustralya yerlilerinden koalisyonda 4, Emekçi Partisinde 11, Yeşiller’de 17, Sosyalist İttifak’ta 1 ve Avustralya Yerli-Aborjin Partisinde 7 olmak üzere birçok milletvekili adayı yarışmıştı.
2025 seçimlerinde ise bir evvelki seçime nazaran daha fazla yerli, milletvekilliği için yarışıyor.
UZMANLAR İKTİSADA DİKKAT ÇEKTİ
Macquarie Üniversitesinden siyaset bilimci Dr. Jonathan Symons, ekonomi politik uzmanı Dr. Govand Khalid Azeez ve Canberra Üniversitesi iktisat ve siyaset kısmı öğretim üyesi Dr. John Hawkins, AA’ya yaptıkları değerlendirmelerde seçimin ana dinamiklerini ve mümkün sonuçlarını tahlil etti.
Symons, seçim kampanyasının merkezinde “hayat pahalılığı krizi” olduğunu belirterek, “İşçi Partisi, enflasyonu yüzde 7,8’den yüzde 2,4’e düşürdüğüne vurgu yaparken; muhalefet, artan konut ve güç fiyatlarından iktidarı sorumlu tutuyor. Her iki taraf da konut yardımı ve güç sübvansiyonları üzere vaatlerle seçmeni etkilemeye çalışıyor.” dedi.
Büyük partilerin “yapısal meseleleri görmezden geldiğini” savunan Azeez, “Hem İşçi Partisi hem de Liberal-Ulusal koalisyon, konut spekülasyonu ve fosil yakıt sanayisi üzere temel sorunlar yerine piyasa odaklı kısa vadeli tahlillere odaklanıyor. Bu, sistemik krizi derinleştiriyor.” tabirlerini kullandı.
Symons, genç seçmenlerin “tarihi bir dönüşüm içinde olduğunu” vurgulayarak “1980’lerde iki büyük partiye giden oylar yüzde 90’ın üzerindeyken, 2022’de bu oran yüzde 68’e düştü. Gençler, iklim krizi ve konut meseleleri nedeniyle Yeşiller ve bağımsız adaylara yöneliyor. Bu eğilim, seçim sonuçlarını direkt etkileyecek.” formunda konuştu.
Azeez de bu kopuşun altında “ekonomik eşitsizlik ve siyasi hayal kırıklığının” yattığını belirtti.
Genç seçmenlerin siyasi kurumlara olan inancının azalmasının sebebine değinen Azeez, bunun “konut, iklim, savaşlar ve Filistin dayanışması mevzularında yükselen aktivizmden” doğan değişim talebinden kaynaklandığını vurguladı.
