Görünen casuslar, görünmeyen cepheler: Zımnî operasyonlar artık kapalı değil! ‘WhatsApp üzerinden yaşananlar korkutucu, bu daha başlangıç!’
İsrail ve ABD’nin İran’a yönelik hava taarruzları ve İran’ın karşılık vermesi bölgedeki tansiyonu bir müddettir tırmandırdı. Lakin tesiri derin olan bir öbür cephe daha var: Casusluk ve bâtın operasyonlar!
Tel Aviv idaresinin askeri operasyonlarının çabucak öncesinde ve sırasında, MOSSAD casuslarının İran topraklarında faal olarak misyon yaptığı İsrailli yetkililerce açıklandı. Bu açıklama, sadece bir bilgi paylaşımı değil; tıpkı vakitte ruhsal savaşın bir kesimiydi.
İsrail, bu ‘başarısını’, MOSSAD tarafından gerçekleştirilen bir operasyonun imajlarını içeren, grenli ve kasıtlı olarak amatörce düzenlenmiş bir görüntü ile tüm dünyaya gösterdi. Görüntüde, İran’daki casus faaliyetleri ve insansız hava aracı taarruzlarının sahneleri yer aldı.
Bu tıp operasyonlar evvelden zımnî tutulurken artık sergileniyor, hatta stratejik olarak medyaya servis ediliyor.
BİR VAKİTLER SAKLI VAZİFELER, FAKAT YILLAR SONRA ANLATABİLİYORDU
Bir vakitler ajanlık ya da casusluk misyonları bilhassa de Birinci Dünya Savaşı’ndaki bilinmeyen misyonlar kitaplarla yahut sinemalarla fakat yıllar sonra anlatabiliyordu. Arabistanlı Lawrence (Lawrence of Arabia) buna çok yeterli bir örnek.
Aynı formda İkinci Dünya Savaşı sırasında müttefiklerin, Nazilerin şifrelerini çözme operasyonları uzun yıllar sonra açığa çıktı. CIA’in Sovyet denizaltısını kaldırma operasyonu, 1970’lerde bir ofis soygunu sayesinde basına yansımıştı. Şimdi ise bilgi yalnızca bir telefon kamerası kadar uzakta…
Savaşların yüzünün artık değiştiği çok açık: Ukrayna’nın Rusya içindeki maksatlara gerçekleştirdiği insansız hava aracı (İHA) akınlarının imajları toplumsal medyada dakikalar içinde milyonlara ulaşıyor. İsrail’in Hizbullah’a yönelik akınları neredeyse gerçek vakitli izleniyor. ABD, operasyonlarını sadece muvaffakiyet değil, birebir vakitte bir bildiri aracı olarak da toplumsal medyada paylaşıyor.
CASUSLUKTA YENİ DEVİR: GÖSTERİLEN GİZLİLİK
The Wall Street Journal’a konuşan Virginia merkezli Deniz Tahlilleri Merkezi Danışmanı Samuel Bendett’e nazaran Ukrayna, taarruzlarını yalnızca askeri muvaffakiyet için değil, halkın ilgisini çekecek formda planlıyor.
Örneğin Moskova’daki sıradan vatandaşlar bile artık savaşın gerçekliğini ekranlarından izleyebiliyor. Bu ayın başında yayımlanan bir görüntüde, Ukrayna İHA’larının Rus uçaklarına yönelik saldırısı hem bir askeri muvaffakiyet hem de bir propaganda materyali olarak dikkat çekti.
İsrail’in Tahran içindeki operasyonlarını açıkça duyurması da misal bir mantığa dayanıyor. Bu, yalnızca İran rejimine değil, tıpkı vakitte memleketler arası kamuoyuna da verilmiş bir ileti.
‘KISA VADELİ SİYASİ ÇIKARLAR UĞRUNA RİSKE ATILIYOR’
ABD’li eski üst seviye istihbarat yetkilisi Norman Roule, bu çeşit operasyonların sırf askeri değil, diplomatik ve ruhsal tesir yaratmak gayesiyle da gerçekleştirildiğini belirtip uyardı: “Bu cins kritik operasyonları sadece kısa vadeli siyasi çıkarlar uğruna riske atmak, pahalı kaynakları tehlikeye sokabilir.”
King’s College London’dan savaş çalışmaları uzmanı Ofer Friedman ise “Artık hükümetler bilgi ortamını denetim etmiyor, yalnızca orada taraf bulmaya çalışıyor” dedi.
Öte yandan artık arşivler dijitalleşti, dokümanlar hack’lenebilir hale geldi. Edward Snowden (2013’te dünya çapında büyük yankı uyandıran devasa boyuttaki saklı istihbarat dokümanlarının basına sızdırılması olayı) ve Jack Teixeira (2023’te ABD’nin Ukrayna savaşı, müttefikleri ve düşmanları hakkında son derece zımnî askeri dokümanlarının çevrimiçi platformlara sızdırılması olayı) üzere sızıntılar, istihbarat topluluğu için büyük travmalar yarattı.
Her operasyon, her doküman, her ses kaydı potansiyel bir sızıntı riski taşıyor.
İKİ BANKA VE KRİPTO PARA BORSASI SİBER TAARRUZA UĞRADI
Savaşların siber teknoloji tarafı da var. The Times of Israel’in haberine nazaran, İsrail ile ilişkili olduğu belirtilen ‘Gonjeshke Darande’ isimli hacker kümesi, X toplumsal medya hesabından açıklama yaptı.
Açıklamada, kümenin, Nobitex’e yönelik siber taarruz düzenlediği ve kripto para borsasının ‘kaynak kodu ile iç bilgilerinin 24 saat içinde paylaşılacağı’ öne sürüldü. Nobitex’te kalan varlıkların risk altında olduğu savunulan açıklamada, İran’ın bu firmayı yaptırımları ihlal etmek için kullandığı sav edildi.
İran Hükümet Sözcüsü Fatma Muhacerani de siber ataklar nedeniyle ülkede internet sorunu yaşandığını belirterek, iki bankanın da siber taarruza maruz kaldığını söyledi.
İran resmi ajansı IRNA’ya nazaran Hükümet sözcüsü Muhacerani, ülkede aksaklık yaşanan bankacılık sistemine ait açıklamasında, Sepah ve Pasargad bankalarının siber akına uğradığını belirterek kelam konusu hücumun data sızıntısına yönelik olmadığını, bankacılık işleyişini aksatmayla ilgili olduğunu aktardı.
İRAN’DA CASUSLARA KARŞI ÇOK SIKI GÜVENLİK TEDBİRLERİ ALINDI
The New York Times da geçtiğimiz günlerde bu sıkıntıya dikkat çekti. Habere nazaran, İran’ın üst seviye takımları ortasında suikast ve sızma tasaları o kadar yaygın ki, İstihbarat Bakanlığı bir dizi güvenlik tedbiri açıkladı. Yetkililere irtibat için cep telefonlarını ve öbür elektronik aygıtları kullanmamaları söylendi. Gazeteye konuşan iki İranlı yetkili, tüm üst seviye sivil ve askeri yöneticilere, yerin altında kalmalarının emredildiğini söyledi.
İstihbarat Bakanlığı ya da İran Silahlı Kuvvetleri neredeyse her gün halka, kuşkulu gördükleri şahıs ve araçları ihbar etmeleri, hassas tesislere yönelik akınların fotoğraflarını ve görüntülerini çekmekten kaçınmaları için davet yapıyor. İran’ın dış dünyayla irtibatı de epey hudutlu. İnternet ilişkisi neredeyse büsbütün kesilmiş durumda ve öbür ülkelerden İran’a telefonla yapılan aramalar engelleniyor.
Telekomünikasyon Bakanlığı’ndan yapılan açıklamada, bu tedbirlerin alandaki düşman casuslarını bulmak ve hücum başlatma marifetlerini ortadan kaldırmak için alındığı vurgulandı. Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan’ın irtibat yöneticisi Ali Ahmediniye de “Güvenlik aygıtı, bu kritik periyotta internetin sivillerin hayatlarına ve geçimlerine ziyan verecek biçimde berbata kullanıldığı sonucuna varmıştır. İnterneti kapatarak internetimizin emniyetini koruyoruz” tabirlerini kullandı.
‘AMAÇ MOSSAD ÜZERE KURUMLARIN SADECE ALANDA DEĞİL, ZİHİNLERDE DE ÜSTÜNLÜK KURDUĞUNU GÖSTERMEK’
Marmara Üniversitesi Bağlantı Fakültesi’nde misyonlu bilişim teknolojileri uzmanı ve siber güvenlik alanında çalışmaları olan Prof. Dr. Ali Murat Kırık da “Gizli operasyonların artık kamuoyuna açık biçimde sunulması, klasik manada ‘gizli’ kavramının hudutlarını büsbütün değiştiriyor” yorumunu yaptı.
“İsrail’in İran’daki gayelere yönelik gerçekleştirdiği taarruzlar artık sadece fizikî ve askeri bir müdahale değil; birebir vakitte ruhsal üstünlük kurma stratejisinin de bir parçası” diyen Prof. Dr. Kırık, “Operasyonların toplumsal medyada anında görüntü yahut açıklamalarla paylaşılması, hem amaç ülkede hem de memleketler arası kamuoyunda bir algı yaratmayı hedefliyor. Buradaki temel gaye, MOSSAD üzere kurumların sırf alanda değil, zihinlerde de üstünlük kurduğunu göstermek” dedi.
‘OPERASYONUN KENDİSİ KADAR, O OPERASYONUN NASIL SUNULDUĞU DA DEĞERLİ HALE GELDİ’
Ayrıca “Bu cins görsel ve dijital anlatılar, gaye alınan ülkenin güvenlik zafiyetlerini gözler önüne sererek caydırıcılığı artırıyor” diyen Prof. Dr. Ali Murat Kırık, “Yani artık operasyonun kendisi kadar, o operasyonun nasıl sunulduğu da kıymetli hale geldi” tabirlerini kullandı.
Bu değişimin istihbarat dünyasında radikal bir paradigma kaymasına işaret ettiğinin altını çizen Prof. Dr. Kırık, şöyle devam etti:
— Klasik olarak istihbarat servisleri, sessizlikle, perde gerisinde faaliyet göstererek tesir yaratmayı tercih ederdi. Lakin artık operasyonların görünür olması, ‘güç gösterisi’ haline geldi. Mossad’ın operasyonları kamuoyuna açık formda duyurması, öteki istihbarat servislerine hem meydan okuma hem de örnek teşkil etme niteliği taşıyor. Bu durum tıpkı vakitte yeni bir rekabet alanı oluşturuyor.
— Artık hangi ülke, rakibine daha çarpıcı bir dijital anlatımla üstünlük sağlayabilir sorusu kıymet kazandı. İstihbarat servisleri sadece bilgi toplama değil, tıpkı zamanda stratejik iletişim kurumu üzere davranıyor. Bu yeni dinamik, istihbaratın ‘sessiz güç’ olmaktan çıkıp ‘görünür güç’ haline gelmesini sağlıyor.
‘SAVAŞ, TOPLUMSAL MEDYADA BİR HABER OLMAKTAN ÇIKIP GÖRSEL GÖSTERİYE DÖNÜŞÜYOR’
Günümüzde kapalı operasyonların toplumsal medyada anlık paylaşılması, halkların ve milletlerarası toplumun savaş algısını nasıl değiştiriyor?
Gizli operasyonların anlık paylaşımlarla duyurulması, toplumların savaşlara olan ilgisini artırırken, birebir vakitte yönlendirilmiş algılar da yarattığına dikkat çeken Prof. Dr. Ali Murat Kırık, “Bu durum bilhassa genç jenerasyonlar üzerinde tesirli; zira bilgiye birinci olarak toplumsal medyadan ulaşıyorlar. Böylelikle savaş, bir haber olmaktan çıkıp bir görsel gösteriye dönüşebiliyor. Milletlerarası kamuoyu açısından ise bu durum, taraf seçme ve reaksiyon oluşturma süreçlerini hızlandırıyor. Savaşların meşruiyeti artık diplomatik açıklamalardan çok, toplumsal medyadaki içeriklerin tesiriyle şekilleniyor. Bu da bilgi savaşının kıymetini artırıyor” dedi.
‘SİBER TAARRUZLARLA GÖRÜNMEYEN CEPHELERDE DE ÜSTÜNÜZ BİLDİRİSİ VERİLİYOR’
Siber hücumlar da artık savaşların ayrılmaz bir kesimi haline geldi. İsrail ile ilişkili olduğu argüman edilen hacker kümesinin Nobitex ve İran bankalarına yönelik siber akınları gelecekte bölgesel istikrarlar üzerinde nasıl bir tesir yaratabilir?
“Siber hücumlar artık sırf dijital tehdit değil, direkt ekonomik ve stratejik silah haline gelmiş durumda” diyen Prof. Dr. Ali Murat Kırık, şu bilgilerin altını çizdi:
— Nobitex üzere İran’ın kripto para platformlarına yönelik akınlar, ülkenin finansal sistemine olan inancı sarsmakla kalmaz, birebir vakitte halkın günlük hayatını da etkileyerek iç karışıklık yaratabilir. Bu cins taarruzlar, İran üzere dış baskılara açık ülkelerde istikrarı bozma ve toplumun devlete olan itimadını zedeleme potansiyeline sahip.
— Tıpkı vakitte bu akınlar bölgesel bildiri da içeriyor: Görünmeyen cephelerde de üstünüz! İsrail’in bu cins operasyonlara takviye verdiği savları, İran’la yaşanan çatışmanın yeni bir safhaya geçtiğini gösteriyor. Artık savaş sadece hudut sınırında değil, sunucular ve data merkezlerinde de sürüyor.
İRANLI KUMANDANLARA WHATSAPP KISKACI İDDİASI
“İsrail istihbaratının İranlı kumandanlara yönelik gerçekleştirdiği birtakım operasyonlarda, WhatsApp üzere yaygın kullanılan iletileşme uygulamalarını istismar ettiği tez ediliyor. Bu epey korkutucu” diyen Prof. Dr. Ali Murat Kırık, “Bu kapsamda, düzmece hesaplar yahut bildirilerle kumandanlarla irtibat kurularak çeşitli içerikler gönderilmiş” dedi.
Bu içeriklerin bir kısmının kullanıcıyı bir temasa tıklamaya teşvik ederek ve bu kontaklar sayesinde amacın aygıtına sızılarak pozisyon bilgilerinin elde edildiğini vurgulayan Prof. Dr. Kırık, “Hatta birtakım olaylarda kumandanların bulundukları bina içindeki odaları dahi tespit edebilecek seviyede bilgiler toplandığı argüman ediliyor. Bu yollar, klasik fizikî takip yerine dijital nezaretin ne kadar değerli hale geldiğini gösteriyor. Birebir vakitte, bireylerin kullandığı kolay uygulamaların, yüksek profilli amaçlara ulaşmak için nasıl birer araç haline geldiğini de ortaya koyuyor” biçiminde konuştu.
‘SİBER TAARRUZLAR ŞİMDİ POTANSİYELİNİN TAMAMINI GÖSTERMİŞ DEĞİL’
“Siber taarruzlar şimdi potansiyelinin tamamını göstermiş değil” diyerek uyaran Prof. Dr. Ali Murat Kırık, “Gelecekte bu taarruzların güç altyapılarına, su sistemlerine, sıhhat hizmetlerine ya da ulaşım ağlarına yönelmesi durumunda çok daha yıkıcı sonuçlarla karşılaşabiliriz” dedi. Prof. Dr. Kırık, konuyu şu örneklerle açıkladı:
“Örneğin, bir kentteki elektrik şebekesinin çökmesi, hastanelerin devre dışı kalması ya da tren sistemlerinin hack’lenmesi üzere senaryolar gerçekçi hale geliyor. Ayrıyeten yapay zekâ dayanaklı siber ataklarla ‘deepfake’ görüntülerin kullanılması, başkanların geçersiz konuşmalarla yönlendirilmesi üzere ruhsal savaş araçları da önemli tehdit oluşturuyor. Velhasıl, siber savaş geleceğin değil, bugünün gerçeği haline geldi ve daha fazlasını şimdi görmedik.”
