İtalya’nın ‘İsrail’ ısrarı: 7 Ekim’den sonra silah ticareti yapılmadı
İsrail’in 7 Ekim’den itibaren Gazze’ye yönelik başlattığı ağır taarruzlar sonrasında memleketler arası insan hakları kuruluşlarınca Batılı ülkelere İsrail’e silah satışlarını durdurmaları istikametinde davetler yapıldı. Klasik olarak İsrail ile yakın ilgilere sahip İtalya’da da bu mevzuda sık sık siyasi tartışmalar yapıldı.
Ekim 2023’ten bu yana İtalya’nın İsrail’e silah sağlayıp sağlamadığı bilhassa muhalefet tarafından tartışmaya açılsa da Başbakan Giorgia Meloni liderliğindeki sağ koalisyon hükümeti bu argümanları reddetti.
İtalya’da bu mevzudaki siyasi tartışmalarda anayasanın, “saldırı savaşlarını reddeden, İtalya’nın bu cins savaşlara girmesini yasaklayan ve de Birleşmiş Milletler kararlarına uygun olmadığı ve yasal müdafaa olmadığı sürece çatışan taraflara silah göndermeyi yasaklayan” 11. hususuna atıf yapılıyor.
Başbakan Yardımcısı ve Dışişleri Bakanı Antonio Tajani, bu istikametteki sorular üzerine birçok defa yaptığı açıklamalarda anayasanın ilgili unsuruna de atıf yaparak, “7 Ekim 2023’ten bu yana İsrail’e silah göndermediklerini” vurguladı.
Savunma Bakanı Guido Crosetto ise Mart 2024’teki açıklamasında, “7 Ekim’den sonra İsrail’e silah ihracatı için (hükümet tarafından) yeni bir yetki verilmedi. 7 Ekim’den evvel yetkilendirilen lisanslar büyük ölçüde kullanıldı. Geri kalan kısımda ise değerlendirmeler olay bazında yapıldı fakat Gazze Şeridi’ndeki sivil halka karşı rastgele bir kullanım kelam konusu olmadı.” sözünü kullandı.
İtalya Başbakanı Giorgia Meloni de Ekim 2024’te parlamentonun üst kanadı Senato’da yaptığı konuşmada, “Gazze’de operasyonların başlamasının akabinde hükümet derhal tüm yeni ihracat lisanslarını askıya aldı. 7 Ekim’den sonra imzalanan mutabakatların hiçbiri uygulanmadı. İtalya’nın tüm yeni lisanslara yönelik tam bir engelleme kararı aldığını hatırlatmak isterim; bu tavır, Fransa, Almanya ve Birleşik Krallık üzere ortaklarımızın uyguladığından çok daha kısıtlayıcıdır, bu ülkeler yeni lisanslar konusunda hâlâ duruma nazaran kıymetlendirme yapmayı sürdürürken, biz her şeyi büsbütün durdurduk.” dedi.
“MELONİ İSRAİL’E SİLAH SATIŞINI DURDURDU”
Uluslararası Siyaset Araştırmaları Merkezi (CeSPI) Türkiye Müşahede Merkezi Koordinatörü Dr. Valeria Giannotta, konuyla ilgili AA muhabirine yaptığı açıklamada, “İtalya hükümetinin İsrail ve devam eden çatışmalar konusundaki tavrı epeyce tartışmalı. Giorgia Meloni liderliğindeki İtalya, her vakit İsrail’e ve onun ‘var olma hakkına’ dayanak söz etmiş ve Filistin çatışmasına ait de ‘iki devletli çözümün’ gerekliliğini savunmuştur.” diye konuştu.
Giannotta, Roma ile Tel Aviv ortasındaki bağların ideolojik ve siyasi boyutların ötesinde, güvenlik, savunma ve istihbarat alanlarında da güçlü tamamlayıcılıklarla şekillendiğini belirterek, “İtalya, savunma tedariki açısından bir partner ülke pozisyonundayken; İsrail de Roma’nın faydalandığı istihbarat sistemleri açısından değerli bir ortaktır. Ticari alakalar ve işbirlikleri sürdürülse de, şiddetin tırmanması ve çatışmanın Lübnan’a yayılması üzerine ki bu bölge İtalya’nın değerli çıkarlarının bulunduğu bir alandır, Meloni tavrını yine gözden geçirmiş ve İsrail’e silah satışını durdurdu.” tabirlerini kullandı.
Giannotta, siyasi düzlemde İtalya’nın, hala İsrail-Filistin çatışması konusunda kutuplaşmış bir durumda olduğunu ve muhalefetin, hükümeti Tel Aviv’e fazla yakın durmakla eleştirdiğine işaret etti.
MAURİ, İTALYAN HÜKÜMETİNİN, İSRAİL’E SİLAH SATIŞI KONUSUNDAKİ YAKLAŞIMINI DENGELİ BULUYOR
İtalyan Savunma ve Güvenlik Analisti Paolo Mauri de Savunma Bakanı Crosetto’nun açıklamasına işaret ederek, “İtalyan hükümetinin İsrail’e silah satışı konusundaki tavrı, hem mukavele yükümlülükleriyle hem de anayasal hükümlerle tutarlıdır. Savunma Bakanı Guido Crosetto, bu bahiste geçen yıl mart ayında epey net bir açıklama yapmıştı. Crosetto, parlamentodaki konuşmasında, ‘sadece daha evvel imzalanmış siparişlerin yerine getirildiğini, bunların da Gazze’de sivillere karşı kullanılmadığından emin olmak için gerekli denetimlerin yapıldığını’ belirtmişti.” diye konuştu.
Bu noktada Stockholm Memleketler arası Barış Araştırmaları Enstitüsünün (SIPRI) İsrail’e silah satışlarıyla ilgili raporundaki ayrıntılara bakmaları gerektiğini söz eden Mauri, “Söz konusu olan silahlar, Alman üretimi MEKO sınıfı dört korveti donatan dört adet 76 mm’lik ‘Super Rapido’ deniz topudur. Bu korvetler 2020 ile 2023 yılları ortasında hizmete girmiştir. Topların montajı İsrail’de gerçekleştirilmiş olup, teslimatlar 2022 ve 2023 yıllarında yapılmıştır. Lakin kelam konusu kontrat 2015 yılında, yani Gazze Şeridi’ndeki askeri operasyonların başlamasından çok evvel imzalanmıştır.” değerlendirmesinde bulundu.
Mauri, savunma mevzularına hakim olmayan birtakım basın yayın organlarında İtalya’nın İsrail’e sağladığı T-346 uçakları için de “muharip uçak” tanımlamasının kullanıldığını bunun da yanlış olduğunu belirterek, şunları kaydetti:
“Aslında Tel Aviv’in 2012 yılında (İtalya’dan) sipariş ettiği ve 2014–2016 yılları ortasında teslim edilen pilot eğitim uçaklarıdır. Bildiğimiz kadarıyla bu uçaklar hiç savaş operasyonlarında kullanılmamıştır. Bunun temel sebebi, T-346’ların 5. jenerasyon savaş uçaklarına yönelik ileri seviyede eğitim gayeli üretilmiş olması ve İsrail Hava Kuvvetlerinin aslında F-15, F-16 ve F-35’lerden oluşan geniş bir muharip uçak filosuna sahip olmasıdır.”
