İsrail’in gizemli karargâhı Zion Kalesi! Yerin metrelerce altında, nükleer akınlara bile dayanıyor | ‘Hedefler Kitabı’nda kimler var?
İsrail’in cuma sabaha karşı başlattığı Yükselen Aslan Operasyonu’nun devamındaki çatışmalar beşinci gününde sürat kesmeden devam ediyor.
İki taraftan karşılıklı füze akınları devam ederken sabah saatlerinde İsrail Savunma Kuvvetleri (IDF), İran’ın en üst seviye askeri yetkililerinden biri olan Ali Şadmani’nin öldürüldüğünü duyurdu.
IDF’ten yapılan açıklamada, İran’ın dini lideri Ayetullah Ali Hamaney’in en yakın danışmanlarından biri olan Şadmani’nin Tahran’da bulunan bir ordu karargahında maksat alındığı vurgulandı.
Öte yandan İran’ın İsrail’in başta Tel Aviv olmak üzere çeşitli noktalarına yönelik taarruzları, şimdi Şadmani üzere üst seviye bir kayıpla sonuçlanmış değil. Bunun en kıymetli sebeplerinden biri İsrail’in savaşı Tel Aviv’de altında bulunan ve “Zion Kalesi” isimli yer altı karargahında sürdürüyor olması.
İsrail’de sivil kayıpların sayısının az olmasının sebebi de neredeyse tüm binalarda bulunan sığınaklar. Ülkede birinci olarak 1951 yılında getirilen Sivil Savunma Yasası kapsamında yeni yapılan tüm binalarda korunaklı alan inşası zarurî kılındı. 1991 yılındaki Körfez Savaşı’nda Irak’ın İsrail’e Scud füzeleri atması sonrası yasanın kapsamı genişletilerek konutların içine dahi korunaklı odalar yapılması kaidesi getirildi. Sivillerin kullanacağı sığınaklar “mamadim” isimli konut içi güçlendirilmiş odalar, “mamakim” isimli kat düzeyindeki inançlı alanlar ve “miklatim” isimli toplu sığınaklar olmak üzere genişleyen bir güvenlik mimarisi içinde yer alıyor. Ağır harp başlıkları taşıyan füzeler ve insansız hava araçları da dahil olmak üzere füze hücumlarına karşı güçlü olacak biçimde tasarlanan bu alanlar güçlü şok dalgalarını emip saptırabilecek biçimde güçlendirilmiş betonla inşa ediliyor ve özel olarak tasarlanmış patlamaya güçlü kapı ve pencerelerle donatılıyor.
Zion Kalesi, tanklarla ve piyade tugaylarıyla yürütülen kara harekatlarını destekleyen yüksek teknoloji hava savaşlarının komuta merkezi olarak hayata geçirildi. Birinci olarak 2021 yılı başlarında bir çatışma halinde kullanılan karargâh, İsrail’in en uygun korunan ve en bilinmeyen noktalarından biri kabul ediliyor.
Bir sığınak biçiminde inşa edilen karargâhtan tıpkı anda binlerce akın izlenebiliyor. Bu akınlar yalnızca hava operasyonlarıyla hudutlu değil; deniz ve kara operasyonları da Zion Kalesi’nden denetim edilebiliyor.
The New York Times muhabiri Ronen Bergman, 2021 yılında İsrail’in Gazze taarruzları sırasında bu karargâha girişine müsaade verilen az sayıdaki basın mensubundan biri olarak çarpıcı ayrıntıları dünya kamuoyuna aktarmıştı.
Fotoğraf: Dan Balilty / The New York Times
10 YILDA İNŞA EDİLDİ
Habere nazaran, Zion Kalesi’nin tasarımı ve inşaatı 10 yıl sürdü. Yerin derinliklerine gömülmüş olan karargâh, nükleer hücumlar dahil birçok tehdide karşı güvenlik sağlıyor. İçeridekiler yüzeye çıkamasalar bile, depolarda bulunan güç, besin ve su kaynakları uzun müddet kâfi olacak formda hazırlık yapılıyor.
İsrail’in eski komuta merkezine “Çukur” ismi veriliyordu. Burası vakit içinde tekraren genişletildi lakin fazla küçük ve karanlık olmasının yanı sıra elektrik ve hijyen manasında sıkıntılar yaşanması yeni bir karargâh gereksinimini doğurdu. Bunun sonucunda da Zion Kalesi inşa edildi.
2021’de ordu operasyonlarının yöneticisi olan General Aharon Haliva, The New York Times’a “Aradan geçen yıllarda İsrail Savunma Güçleri’nin gereksinimleri değişti” tabirlerini kullanmıştı. Haliva, geçmişte yaşanan büyük kara savaşlarının yerini “savaşlar ortası savaş” olarak nitelendiren sık ve küçük operasyonların aldığını belirterek, “Bu değişim daha fazla teknoloji ve istihbaratı bir havuzda toplamak için güçlü bir dijital alt yapı gerektiriyor” demişti.
“HEDEFLER KİTABI” 20 YILDIR İNSANLARDAN OLUŞUYOR
Bergman, haberinde Zion Kalesi izlenimlerini, “Sığınaktan içeri girince birinci fark edilen şey sessizlik. Burada dışarıdaki savaşın yarattığı dram ve trajediden eser yok. Beşerler uyanık, odaklanmış ve sakin görünüyor. Komuta odası, derin istihbarat bilgileri üzerine kurulan ve hava kuvvetleri ya da küçük özel kuvvetler tarafından gerçekleştirilen operasyonlar için inşa edilmiş. Çeşitli kaynaklardan gelen bilgiler burada tek bir bilgi tabanında toplanıyor ve operasyon tabirlerine çevriliyor. Burası insanların onaylı amaçlarla ölçüldüğü bir yer. Gayelerle ordunun akın düzenleyebileceği depolar, tüneller ve silahlar kastediliyor. Üst seviye bir yetkilinin onayladığı bir amaç, kuvvet kumandanlarının ayda bir denetim ettiği ‘Hedefler Kitabı’na ekleniyor” kelamlarıyla aktarıyordu.
Haberde, son 20 yılda bu kitaba eklenen maksatların değerli bir kısmının yerler değil beşerler olduğu, Hamas’ın üst seviye yetkililerinin bu amaçların başında geldiği vurgulanıyordu. Yükselen Aslan Operasyonu’nun birinci evresinde birçok İranlı askeri yetkilinin ve İran’ın nükleer programına liderlik eden bilim insanlarının öldürülmesi, bu isimlerin de Maksatlar Kitabı’nda bulunduğunu düşündürüyor.
Haberin yayımlandığı devirde, İsrail Gazze’deki sivil can kayıpları nedeniyle memleketler arası kamuoyunda tenkitlerin maksadı olmuştu. Zion Kalesi’nin basına açılmasının sebeplerinden biri de bu tenkitleri bertaraf etmekti. O devirde gazeteye konuşan lakin ismi açıklanmayan üst seviye bir yetkili, karargâhtan yönetim edilen ve nokta atışı taarruzlar düzenlemeyi sağlayan stratejinin sivil kayıpları artırmanın tersine azalttığını öne sürmüştü.
SAVAŞ VAKTİ BÜTÜN KURUMLARIN YÖNETİCİLERİ BURADA TOPLANIYOR
Normal vakitte Zion Kalesi’nde 24 saat boyunca 300-400 civarında asker bulunuyor. Fakat İsrail’in hava operasyonu düzenlediği vakitlerde yer üstünde vazifeli binlerce asker bu yer altı sığınağında toplanıyor. Ordu mensuplarının yanı sıra İsrail’in dış ve iç istihbarat kurumları MOSSAD ve Şin Bet ile Dışişleri Bakanlığı ve polis gücünün temsilcileri de sığınağa iniyor. Bu bireyler taarruzlar müddetince sığınağı çok nadiren terk ediyor ve tüm operasyonları yer altından yönetim ediyor.
Zion Kalesi’nin kalbini oluşturan ve “sinir merkezi” denen kısma dair ayrıntılar bilhassa çarpıcı. Hudut merkezinin duvarları ekranlarla ve çeşitli gayeleri gösteren grafiklerle kaplı. İçerideki oturma sistemi, herkesin duvarlardaki ekranları görebilmesine imkân verecek biçimde oluşturulmuş. Üniformalıların birçoklarını 25 yaş altı askerler oluştururken, üniformasızların yaş ortalaması çok daha yüksek.
Fotoğraf: Dan Balilty / The New York Times
SÜREKLİ BİLGİ AKIŞI VAR
Bilgisayarlarla, sabit telefon sınırlarıyla ve demodeleşmiş irtibat araçlarıyla donatılmış masalarda oturan işçilerin kimileri, klavyeleriyle duvarlardaki ekranlara yansıyan data girişlerini yapıyor.
Zion Kalesi teknolojik yollarla, İsrail’in siyasi önderlerinin bulunduğu Kudüs yakınlarındaki yer altı karargahına, Hava Kuvvetleri’nin yer altı merkezine ve Şin Bet’in komuta merkezine de bağlanıyor.
Çeşitli askeri kurumlar ve istihbarat departmanları, hudut merkezini topladıkları bilgilerle besledikleri üzere içeride fizikî bir temsilci de bulunduruyor. Birebir anda birden fazla kanaldan yürütülen operasyonlar neredeyse hiç durmadan devam ettirilebiliyor.
ASKERLER TELEFONLARINI YALNIZCA KAFETERYADA KULLANABİLİYOR
İçeride bir spor salonu, bir sinagog, bir mutfak ve yemek salonları ile konuklar için yatak odaları bulunuyor. Duvarda ise dünyanın birçok kentinde mahallî saati gösteren saatler bulunuyor. Bu kentlerden birinin Tahran olması bilhassa dikkat cazibeli. Askerlerin telefonlarını kullanmalarına müsaade verilen tek oda ise yiyecek ve alkolsüz içecek servisi yapılan kafeterya.
Katlardan biri ordunun üst seviye kumandanlarına ayrılmış. Burada genelkurmay liderinin özel yatak odası da yer alıyor.
Haberde penceresi olmayan sığınağa daha sempatik bir hava katmak için, duvarların İsrail’den görünüm fotoğraflarıyla dekore edildiği, ülkenin kurucusu David Ben-Gurion’un “Bu ordunun ellerinde, halk ve vatan artık güvendedir” kelamlarının dikkat çektiği de vurgulanıyordu.
