Artık yaş tanımıyor! Damar tıkanıklığı kalp krizinden felce kadar önemli meselelere neden oluyor!
Damar tıkanıklığının bölgesel belirtilerine dikkat çeken Kalp ve Damar Cerrahisi Uzmanı Prof. Dr. Ünal Aydın, “Tıkalı damarlar, bedenin hangi bölgesinde olduğuna bağlı olarak farklı belirtiler verir.
En çok kalp (koroner arterler), beyin (karotis ve serebral arterler) ve bacak (periferik arterler) damarlarında tıkanıklık görülür.
Kalp damarları tıkandığında; göğüs ağrısı (anjina) meydana gelir. Bu ağrı ekseriyetle göğsün ortasında, baskı yahut sıkışma hissi formundadır. Eforla artar, dinlenince geçer.
Ayrıca hastalar; nefes darlığı, sol kola, çeneye, sırta yayılan ağrı, çarpıntı, soğuk terleme, mide bulantısı yahut halsizlik, bayılma hissi üzere belirtiler verir. Bu belirtiler ani ve şiddetli olursa kalp krizi (miyokard enfarktüsü) habercisi olabilir.
Beyin damarları tıkandığında ise; ani baş dönmesi, konuşma bozukluğu, yüzün bir tarafında düşme (asimetri), kolda yahut bacakta ani güçsüzlük yahut uyuşma (tek taraflı), bilhassa tek beğenilen görme kaybı yahut bulanıklığı, istikrar kaybı, yürümede zorluk üzere belirtiler meydana gelir. Bunlar ekseriyetle inme (felç) yahut süreksiz iskemik atak (TIA) belirtisidir.
Bacak damarları tıkandığında ise; yürürken baldırda, uylukta yahut kalçada kramp şekli ağrı ve aralıklı topallama görülür. Bacaklarda soğukluk, solukluk, ayaklarda uyuşma, karıncalanma, ayakta yahut parmaklarda güzelleşmeyen yaralar, tüy dökülmesi, tırnaklarda kalınlaşma üzere belirtiler görülür.
İleri evrede ise istirahat halindeyken bile ağrı görülebilir. Bu belirtileri yorgunluk ve halsizlik, bilhassa erkeklerde cinsel işlev bozuklukları üzere semptomlar takip edebilir.” dedi.
Belirtilerden bir yahut birkaçı varsa bile uzmana görünmekte yarar var.
Sıralanan belirtilere kesinlikle kulak vermek gerektiğinin altını çizen Prof. Dr. Ünal Aydın, “Özellikle risk faktörü bulunan şahıslar; sigara kullananlar, hipertansiyon hastaları, kolesterol yüksekliği olanlar, diyabet hastaları, ailede kalp-damar hastalığı hikayesi olanların kesinlikle geciktirmeden uzmana görünmelerinde yarar vardır.” Formunda konuştu.
Tıkalı damarların açılması için ameliyat kaide mı?
Tıkalı damarların açılması için her vakit ameliyatın kaide olmadığını tabir eden Prof. Dr. Ünal Aydın, “Tıkalı damarların açılması her vakit kaide değil. Şayet kişinin yan damarları gelişmişse ve o organın sirkülasyonunu sağlıyorsa cerrahi olarak hiçbir şey yapmaya gerek yok.
Öte yandan damar tıkalıdır fakat tıkanma yüzdesi yüksek değildir, deveranı da olağan düzeydeyse bu hastalarda da cerrahi olarak hiçbir şey yapmaya gerek yok. Lakin tekrar de damarda bir plak oluştuğu için, yüksek risk faktörü kümesinde oldukları için ilaç tedavisine kesinlikle başlamak lazım.
Damar tıkandığında ve semptom oluştuğunda, bir süreç gerekliliği olduğunda; kişinin durumu, cerrahın bu olaya yaklaşımı, merkezin imkanları ve de damarın tıkanma düzeyi, tıkanma yüzdesi hatta tıkanma uzunluğuna bağlı olarak cerrahi ya da anjiyografik teşebbüsten tercih edilir.
Cerrahide plak çıkarılır, tekrar damar onarılır ya da yapay ya da kişinin kendi damarıyla bypass yapılır. Anjioda ise damarlar bazen balonla açılır, bazen stent takılır. Bu da dediğim üzere yerine, uzunluğuna, çapına nazaran değişen bir durumdur.” Sözlerini kullandı.
İleri yaş hastalığı değil
Damar tıkanıklığı “ileri yaş hastalığı” üzere görülse de, süreç aslında genç yaşlarda başlıyor. Bu yüzden tedbirler ne kadar erken başlarsa, o kadar tesirli olur diyen Prof. Dr. Ünal Aydın, bayanlarda ve erkeklerde alınabilecek tedbirleri şöyle sıraladı.
Erkekler 30, bayanlar 40 yaşından sonra tedbir almalı
Erkeklerde 35 yaşından itibaren damar sertliği (ateroskleroz) riski belirginleşmeye başlar. Bilhassa sigara içen, yüksek kolesterolü olan, ailesinde kalp hastalığı hikayesi bulunan erkeklerde bu risk 30 yaş altına bile inebilir. Bu nedenle 30 yaşından itibaren nizamlı denetimler ve sağlıklı ömür alışkanlıkları kuraldır.
Kadınlar ise östrojen hormonu sayesinde menopoz öncesi devirde damar tıkanıklığına karşı nispeten daha avantajlı durumdalar. Lakin menopoz sonrası yaklaşık 45-55 yaş ortası devirde bu hami tesir azalır ve risk erkeklerle eşitlenir, hatta kimi durumlarda geçilebilir. Bu nedenle bayanlarda tedbirler 40 yaşından itibaren etkin olarak devreye sokulmalı.
Bu küme 20 yaşından itibaren tedbir almalı!
Ailesinde kalp-damar hastalığı olanlar, obezite, diyabet, hipertansiyon, kolesterol yüksekliği üzere risk faktörleri taşıyanlar, sigara içenler ve hareketsiz hayat sürenler, 20’li yaşlardan itibaren kalp damar hastalıklarına karşı kesinlikle tedbir almalı.
Damar sıhhatini korumak için:
Sağlıklı ve İstikrarlı Beslenin
Trans yağlardan, margarinlerden, işlenmiş besinlerden uzak durun.
Sebze, meyve, tam tahıllar, baklagiller, zeytinyağı, balık üzere doğal ve antioksidan açısından varlıklı besinleri tercih din.
Tuz ve şeker tüketimini azaltın.
Kızartmalardan kaçınıp, haşlama, buharda yahut fırında pişirme metotlarını kullanın.
Düzenli Antrenman Yapın
Haftada en az 150 dakika orta tempolu yürüyüş (günde 30 dakika, haftada 5 gün) önerilir.
Egzersiz, damarların esnekliğini artırır, kan akışını düzenler ve güzel kolesterolü yükseltir.
Sigara ve Tütün Eserlerinden Uzak Durun
Sigara, damarları daraltır, pıhtılaşmayı artırır ve tıkanıklığa taban hazırlar.
Pasif içicilik bile damar sıhhatini tesirler.
Stresi Azaltın ve Uyku Tertibine Dikkat Edin
Sürekli gerilim, damarların yapısını bozar. Gevşeme teknikleri, meditasyon, tabiat yürüyüşleri ve kâfi uyku (6-8 saat) damar sıhhatine olumlu katkı sağlar.
Kan Kıymetlerini Denetim Ettirin
Kolesterol, trigliserit, kan şekeri ve tansiyon nizamlı olarak ölçtürün.
Yüksek tansiyon ve diyabet denetim altına alınmazsa damar yapısını bozabilir, bu yüzden kesinlikle denetim altına alın.
İdeal Kilonuzu Koruyun
Aşırı kilo, damarların iç yüzeyini zedeler, kalbi zorlar.
Özellikle bel etrafı yağlanması risk faktörüdür.
