NATO savunma bakanları, 24-25 Haziran’da Hollanda’nın Lahey kentinde yapılacak devlet ve hükümet liderleri düzeyindeki tepe öncesinde Brüksel’de bir ortaya geldi. Türkiye’yi Milli Savunma Bakanı Yaşar Güler’in temsil ettiği toplantının en değerli iki gündem unsuru yeni silahlanma programı ve savunma harcamalarının artırılmasıydı. Mümkün bir Rus saldırısına karşı caydırıcılık seviyesini ve savunma kapasitesini yükseltmek isteyen NATO, son yılların en kapsamlı silahlanma programına onay verdi. Öncelik uzun menzilli silah sistemleri, hava savunma sistemleri ve taşınabilir kara kuvvetlerinde olacak.
YÜZDE 30’LUK ARTIŞ
NATO, değişen milletlerarası konjonktürün de tesiriyle savunma planlarını yenilemişti. Bu planların gerektiği üzere uygulanmasını sağlayacak askeri imkân ve kapasitenin devreye sokulması kaçınılmazdı. Tekrar silahlanma programının ayrıntıları bilinmeyen tutulurken yüzde 30’luk bir artıştan bahsediliyor. Kimi kaynaklar Soğuk Savaş’tan bu yana en değerli silahlanma adımının atıldığına vurgu yapıyor. Almanya Savunma Bakanı Boris Pistorius, toplantı öncesinde yaptığı açıklamada, İttifak’ın yeni amaçlarına ulaşabilmek için ülkesinin mevcut ögelere ek olarak 60 bin kadar ek faal askere muhtaçlık duyacağını söyledi. Bu açıklama, NATO’nun belirlediği gayenin ne derece yüksek olduğunu gösterir nitelikte.
ABD’DEN BASKI SÜRÜYOR
ABD Başkanı Trump’ın, NATO ülkelerinin savunma harcamalarını gayri safi yurtiçi hasılanın yüzde 5’ine yükseltmesi tarafındaki talebine ait pazarlıklarda da son evreye gelindi. Mevcut gaye olan yüzde 2’yi şimdi tutturamayan ülkeler var. Buna karşın ABD, yüzde 5 maksadı konusundaki ısrarını sürdürüyor. ABD Savunma Bakanı Pete Hegseth, caydırıcılık ve güç yoluyla barış için yalnızca ABD’ye bel bağlanmaması gerektiği bildirisini yineledi. Hegseth, “NATO’daki her ülkenin sabana omuz vermesi gerektiğini, her ülkenin yüzde 5 oranında katkıda bulunması gerektiğini anlamasını sağlamak için buradayım” dedi.
YÜZDE 5’E ALTERNATİF ÇÖZÜM
Lahey Zirvesi’ne haftalar kala NATO Genel Sekreteri Mark Rutte’nin müzakereye açtığı uzlaşı önerisi ön planda olmayı sürdürüyor. Rutte, ekipman alımı üzere direkt savunma harcamalarının yüzde 3.5 düzeyine yükseltilmesini, altyapı üzere genel savunma harcamaları için ise yüzde 1.5 düzeyinin belirlenmesini önerdi. Toplamda yüzde 5’in tutturulmasını sağlayacak bu formül için son tarih olarak da 2032 öngörülüyor. Oran ve takvim konusunda şimdi uzlaşı yok.
