ENT’ler hem son derece yıkıcı hem de çok az görülen olaylar. Güneş’ten en az üç kat büyük bir yıldız, süperkütleli bir kara deliğe fazla yaklaştığında bu olay meydana geliyor. Kara deliğin muazzam kütleçekimi yıldızı paramparça ediyor ve uzaya devasa ölçüde güç yayılıyor. Daha evvel belgelenmiş olan gelgit bozulumu olayları (TDE) da misal formda yıldızları yok edebiliyor, lakin ENT’lerin çok daha büyük ve kalıcı tesirleri var.
Popsci haberine nazaran çalışmanın başyazarı gökbilimci Jason Hinkle, ENT’lerin olağan gelgit bozulumu olaylarından çok daha parlak olduklarını, yıllarca parlak kalabildiklerini ve bilinen en güçlü süpernovaların bile üzerine çıktıklarını belirtiyor.
Hinkle, bu harikulâde olayların izlerine galaksilerin merkezinden gelen uzun müddetli güç parlamaları olan süreksiz olayları incelerken rastladı. Avrupa Uzay Ajansı’nın Gaia misyonunda tespit edilen iki olağandışı parlama dikkatini çekti. Bu olaylar, başka süreksiz olaylara kıyasla çok daha uzun müddette parlıyor, lakin alışılmış kimi özelliklerinden yoksundu. Hinkle, Gaia’nın sırf bir parlaklık değişimini bildirdiğini, olayın ne olduğunu söylemediğini vurguluyor. Lakin galaksilerin merkezinden gelen bu düzgün, uzun ömürlü parlamaları gördüğünde farklı bir şeyle karşı karşıya olduklarını çabucak anlamış.
Bunun akabinde dünya genelindeki gözlemevleriyle bağlantıya geçerek yıllar süren bir araştırma başlattı. Süreç içinde San Diego’daki Palomar Gözlemevi’nden Zwicky Süreksiz Olay Tesisi (ZTF) tarafından üçüncü bir emsal olay daha gözlemlendi. Aylar süren tahlillerin akabinde takım, daha evvel belgelenmemiş bir olay tipiyle karşı karşıya olduklarını fark etti.
İncelenen ENT’ler, inanılmaz halde düzgün ve uzun süren parlamalar gösterdi. Bu da dev bir yıldızın, süperkütleli bir kara delik tarafından yutulması sürecine işaret ediyordu. Bu, sıradan kara deliklerin sistemsiz biçimde unsur topladığı süreçlerden epey farklıydı.
ENT’lerin güç ölçüsüyse hayal gücünü zorlayacak seviyede. Gaia18cdj isimli ENT, bilinen en güçlü süpernovaların 25 katı kadar güç üretti. Hinkle, standart bir süpernovanın bir yıl içinde Güneş’in 10 milyar yıllık ömrü boyunca yaydığı kadar güç saldığını, lakin Gaia18cdj’nin sadece 12 ayda 100 Güneş’in toplam gücünü yaydığını söz ediyor.
Bu harika patlamalar sadece güç tarafından değil, cihandaki süperkütleli kara deliklerin büyüme süreçlerini anlamak açısından da büyük kıymet taşıyor. Hinkle, ENT’lerin yalnızca dev bir yıldızın sonunu işaret etmediğini, tıpkı vakitte cihandaki en büyük kara deliklerin nasıl büyüdüğüne dair ipuçları sunduğunu söylüyor.
Çalışmanın öteki muharriri gökbilimci Benjamin Shappee ise ENT’lerin yüksek parlaklığı sayesinde çok uzaklardan gözlemlenebildiğini belirtiyor. Bu da gökbilimcilere, kozmosun milyarlarca yıl evvelki haline dair bilgi sunuyor. Shappee’ye nazaran bu cins olayları izleyerek, cihan şimdikinin yarı yaşındayken kara deliklerin nasıl büyüdüğünü ve yıldız oluşumunun nasıl işlediğini manaya talihi elde ediyoruz.
Yine de ENT’lerin araştırılması kolay değil. Süpernovalar görece sık görülürken, ENT’lerin en az 10 milyon kat daha az olduğu düşünülüyor. Bu nedenle, bu ender olayların gelecekte de gözlemlenebilmesi ve anlaşılabilmesi için global işbirliği, daima gökyüzü taraması ve kamu takviyesi gerekiyor.
