‘Yalnız beşerler çağındayız… Kimsesizler çağında herkes yaralı artık’

Başrollerini Nazan Kesal ve Cemre Ebüzziya’nın paylaştığı ‘Su Yüzü’, cuma günü vizyona girdi. Zeynep
Köprülü’nün Selin Sevinç’le birlikte yazıp yönettiği sinema birinci olarak Memleketler arası Adana Altın Koza Sinema Festivali’nde gösterildi, akabinde 44. İstanbul Sinema Festivali’nde izleyiciyle buluştu, burada büyük ilgi
gördü. Genç bir bayanın ailesiyle ve geçmişiyle yüzleşmesini merkezine alırken annelik ve
kadınlık temsillerine farklı bir pencereden bakan filmi Nazan Kesal’la konuştuk.

Canlandırdığınız anne karakteri beklenenin dışında, hayatına devam etmek için çabalayan biri… Türk sinemasında annelik figürlerinin temsili değişiyor mu?

Zaman akıp giderken insan da değişime uğruyor. Sinema bu değişimlerin de tanıklığını yapan, vakti mühürleyen bir sanat. Sinemanın aynı zamanda yönetmeni olan Zeynep Köprülü’nün kaleminden çıkan farklı ve güçlü bir senaryoydu benim için ‘Su Yüzü’. Zeynep’in Tülin’i yazarken klişe, tanıdık bir annenin peşine düşmemiş olmasını sevdim. Kendisinin de bir hayat alanı olduğunu fark eden ve bunu müdafaaya çalışan bir anne. Güçlü bir bayan. Eş kaybına karşın gücünü yaşama bağlılığından alıyor. Yeniden fedakâr, cefakâr, yeniden sevgi dolu bir anne olmaktan vazgeçmeden ve en değerlisi de kendini unutmadan yapmaya çalışıyor.

‘Anneliği öğrenerek doğmuyoruz’

Film bir hesaplaşmayı anlatıyor. Kuşaklararası çatışmalar sizce neye evriliyor? Yara mı bırakıyor, dönüşüm mü sağlıyor?

Baba-oğul, anne-kız alakaları daima çatışma halinde olmuştur, olmaya da devam edecek. Dünya değişiyor. Dijitalleşmenin, teknolojinin ömür biçimimizde ortaya çıkardığı değişimler insanı, aileyi, toplumu da dönüştürüyor. Artık toplumsal medya üzere sarsıcı bir gerçek var hayatlarımızda. İnsanın ruhunu bozan, insanı kendine, aileye ve birlikte yaşadığı topluma yabancılaştıran acı bir gerçek. Sanal bir dünyanın rüzgârına kapıldı gidiyor insanlık. Yalnız beşerler çağındayız. Kimsesizler çağında herkes yaralı artık. ‘Su Yüzü’ babasının vefatından sonra büyüdüğü kasabadan uzaklaşıp Paris’e gitmeyi seçen bir genç kızın merkezinden akıyor. Geri döndüğünde geçmişine yabancılaşmış, aslında gidememiş bir genç kız. Kaybettiği babasıyla, annesiyle, arkadaşlarıyla, kasabasıyla yüzleşmesinin kıssası anlatılan. Ömür biricik. Ömür seyahatini sürdürürken insanın olgunlaşmış güçlü bir ‘ben’e, kişiliğe gereksinimi var. “Bir insanın karakteri onun kaderidir” demiş Heraklitos. İnsan da karakteri oranında bu hayatta yara alıyor ya da dönüşebiliyor. Deniz de Tülin de şimdiki vakitte yaşayan bütün kimsesizler üzere yaralı ve yalnız iki insan.

Bu rol sonrası, sizin kendi annenizle kurduğunuz bağlantıyla ilgili neler düşündünüz?

Annelik öğrenilen bir şey. Hiçbirimiz anneliği öğrenmiş olarak doğmuyoruz. Doğurabilme yetisi de bir bayanı anne yapmıyor. Şartsız sevgi, itimat, güçlü bir bağ, anne olabilmenin birinci şartları. Nesil farkı sebebiyle annemle büyük çatışmalar yaşadığımı söyleyemem. Ben daha çok içinde büyüdüğüm toplum yapısıyla çatışmalar yaşadım. Annem inatçı kişiliğime karşın bana sevgiyle yaklaşır, anlayışlı davranırdı. Tülin de o denli… Çatışsa da kızını çok seven ve daima yanında olmak isteyen bir anne. Büyümek zordur. İlkgençlik çağı insan ömrünün en güç periyodu sanırım. Çocuk büyürken aile de öğreniyor, değişiyor, natürel çocuğunun daima yanında olan, onu seven, anlayışlı bir ailedeyse.

Bu sineması başka anne-kız öykülerinden ayıran en güçlü yan nedir sizce?

Birbirlerinin özgürlüğü için savaşıyorlar, farkında olmadan. Aslında yaşadıkları bütün çatışmaların özde sebebi bu. Bağımlı ilgiden kurtulup anne-kız rollerini unutmadan özgürleşmek. Ortak bir acıları da var Tülin’in ve Deniz’in. Baba-eş kaybı büyük bir travma yaratmış her ikisinde de. Tülin bu travmayla yüzleşebilmiş, eş kaybının yasını tutmuş. Yaşama tutunmayı seçmiş, ikinci sefer evlenmeyi göze almış, yola devam demiş. Kasabada yaşayan dul bir bayan için hiç o denli kolay alınacak bir karar değil ikinci evlilik. Anne-kızın su yüzüne çıkan çatışmalarına karşın ortalarında güçlü bir bağ var. Birbirlerini özgürleştirebilmek için büyük uğraş harcıyorlar.

‘Hepimizin güzelleşmeye gereksinimi var’

Sizin için ‘anne karakteri’ denince klişeden uzak hangi özellikler daha güçlü yansıtılmalı?

Her annenin öncelikle bir insan, bir birey olduğu unutulmamalı. Kendini yok sayarak annelik yapmak, ömrünü adamak, yalnızca anne gözlüğüyle bakmak külfetli. Bu biçimiyle anne olmanın hakkı gereğince verilmiyor. Çocuk için de anne için de sağlıklı bir seyahat değil. Klasik toplumlarda annelik de bayan olmak üzere öğrenilmiş bir çaresizlik olarak yaşanıyor. Toplum baskısından arınmış, sorgulanmış bir kadınlık, annelik daha sağlıklıdır.

Filmi izleyen bir bayanın ya da genç bir kızın kalbinde ne kalsın istersiniz?

Yüzleşmek özgürleştirir. Yükümüzü hafifletir, güzelleştirir. Hepimizin güzelleşmeye muhtaçlığı var. Su yüzüne çıkanlarla kaçmadan yüzleşmek lazım.