3,7 milyar yıllık dev moleküller tüm ezberleri bozdu: Mars’ı anlatan sinema gerçek mi oluyor? ‘Hayatımızı çok farklı formlara taşıyacak’

Son yıllarda Mars, bilim dünyasının ve uzay tutkunlarının en büyük heyecan kaynağı haline geldi. Kızıl Gezegen, yalnızca Dünya’nın komşusu olmakla kalmayıp, insanlık için yeni bir ömür ve keşif alanı olma potansiyeliyle de büyük ilgi çekiyor.

Hem NASA hem de özel uzay şirketleri, Mars’a insan gönderme amacıyla teknolojik ve bilimsel sonları zorluyor. Mars’ta ömür izleri aramak, gezegenin geçmiş iklimini çözmek ve orada kalıcı yerleşimler kurmak, insanlığın uzaydaki geleceği için değerli kilometre taşları olarak görülüyor.

‘THE MARTIAN’ SİNEMASININ ÖNGÜRÜSÜ GERÇEKLEŞECEK Mİ?

Bu heyecanı en çarpıcı halde yansıtan yapıtlardan biri ise Andy Weir’in çok satan romanı ‘The Martian’ oldu. 2015’te beyaz perdeye de uyarlanan sinema, 2035 yılına kadar NASA’nın Mars’a insan gönderme planlarını ayrıntılı ve gerçekçi bir halde resmederek, geniş kitlelere Mars’a seyahat hayalini taşıdı. Kitap ve sinema, teknolojik zorluklar ve insan dayanıklılığı üzerine odaklanırken, birebir vakitte Mars keşfinin heyecanını ve değerini gözler önüne serdi.

Ancak 10 yıl sonra, gerçek Mars keşfi The Martian’da tasvir edilenden farklı bir yol izliyor. NASA’nın beşerli Mars misyonları hâlâ planlama kademesinde ve öncelikler daha çok Ay’a dönüşe kaymış durumda. Bununla birlikte, Mars’ı anlamak için yapılan bilimsel keşiflerde asıl ilerleme robotik araçlar sayesinde gerçekleşti.

ABD’DE MARS MI YOKSA AY MI ÖNCELİKLİ OLMALI TARTIŞMALARI DEVAM EDİYOR

ABD’de Mars’a insan gönderme konusu, uzay siyaseti alanında süregelen bir tartışmanın odağında bulunuyor. Shift4 Payments CEO’su Jared Isaacman’ın NASA’nın üst seviye idaresine aday gösterilmesi, Mars mı yoksa Ay mı öncelikli olmalı? sorusuna verilecek karşılık açısından büyük değer taşıyor.

Elon Musk üzere Mars odaklı vizyonerlerin tesiriyle ajansın Mars gayeleri güçlenirken, Kongre’de ve Beyaz Saray’da Ay’a öncelik verilmesi tarafında güçlü görüşler var. Çin’in Ay üzerindeki artan aktifliği ise ABD’nin stratejik kararlarını etkilemeye devam ediyor. NASA’nın kaynakları ve stratejik planlaması bu karmaşık istikrar üzerine inşa edilirken, Mars’a beşerli misyonlar için gerçekçi ve somut adımlar atılması hâlâ bekleniyor.

‘HAYATIMIZI ÇOK FARKLI FORMLARA TAŞIYACAK’

Başkan Trump ve adaylığını güçlü bir formda destekleyen, seçim kampanyasına 250 milyon dolar katkı sağlayan Elon Musk, Mars’ı ulusal bir öncelik haline getirmiş durumda. Bu da halihazırda milyarlarca dolar yatırım yapılan NASA’nın Ay programıyla ilgili soru işaretlerini beraberinde getiriyor.

Peki, Trump ile Musk’un önceliğinin Mars olmasını nasıl yorumlamak gerekiyor?

Konuyu Sabancı Üniversitesi Mühendislik ve Doğa Bilimleri Fakültesi Astrofizik Profesörü Ersin Göğüş’e danıştığımda, “Mars, her ikisinin önceliği üzere görünse de Ay denklemin dışına itilmiş değil. Nihayetinde Mars’a giden şiddetli yolda Ay çok kıymetli bir istasyon. Değerli bir destinasyon, tıpkı vakitte orta lokasyon” dedi ve şöyle devam etti:

“Elbette Mars çok daha kıymetli ve getirisi çok büyük. Hem bilimsel hem de teknolojik istikametten Mars seyahati için büyük yatırımlar gerekiyor. Yapılacak çalışmalar ile elde edilecek birikim dünyada günlük yaşama uyarlanabilecek teknolojilerle dönüşecek. Hayatımızı çok farklı formlara taşıyacak.”

‘İNSAN 2031’DE OLMASA DA 2030’LU YILLARIN SONLARINDA MARS’A ÇOK YAKINLAŞACAK’

Elon Musk, 2026 yılı sonunda Mars’a ‘insansız’ uzay aracı göndereceğini, 2031’de de insanların Mars’a gitmesinin mümkün olabileceğini açıklamıştı. Sizce insanlık şu anda bu maksada ne kadar yakın?

Öncelikle bu duruma ‘hayal’ denmemesi gerektiğinin altını çizen Ersin Göğüş, “Çünkü bu çalışmalar hayal boyutunu uzun vakit evvel geçti. Bu sürece ‘çok tezli bir hedef’ demek daha uygun tanımlama olur. Büyük şirketlerin bu kadar yatırım yapıyor olması yalnızca kıymetli ticari beklentileri olduğunda gerçekleşir. Takvim öngörülenin biraz gerisine düşebilir. İnsan 2031’de olmasa da 2030’lu yılların sonlarında Mars’a çok yakınlaşacak” formunda konuştu.

Ayrıca “Mars’ın geçmişte hayatın izlerini taşıyor olması, ömür için ihtiyaçların orada bulunuyor olduğu manasına gelebilir” diyen Göğüş, “Bu insanlığa, Mars vazife seyahati için büyük avantaj sağlar. Çünkü beşerli misyon aracı, insanın muhtaçlığı olan her şeyi Mars’a taşımak zorunda kalmayabilir” tabirlerini kullandı.

Sabancı Üniversitesi Mühendislik ve Doğa Bilimleri Fakültesi Astrofizik Profesörü Ersin Göğüş

MART AYINDA DEV ORGANİK MOLEKÜLLER BULUNDU

Geçtiğimiz mart ayında Mars’ta dev organik moleküller bulundu. Bu da Mars’taki biyolojik aktivite hakkında soruları gündeme getirdi. Mars’ta şimdiye kadar bulunan en uzun organik moleküller, Dünya’daki hayat tarafından üretilenlere çok benziyor. Kelam konusu moleküller, jeolojik aktivite, nem yahut ısıdan etkilenmeden yaklaşık 3,7 milyar yıl boyunca Mars’ta korundu. Bu da Mars’taki moleküllerin, Dünya’daki ömür kadar eski olduğunu gösterdi.

Tüm bunlar ne manaya geliyor? Mars, bize dünyamızın geçmişi ve geleceği hakkında nitekim ipuçları verebilir mi?

Bu soruma “Elbette verebilir” karşılığını veren Ersin Göğüş, şu bilgilerin altını çizdi:

“Yaşamın birinci izlerinin Mars ve Dünya’da misal vakit dilimlerinde belirdiğini biliyoruz. Yaklaşık 4 milyar yıl evvel. Mars’ın yapısı nedeniyle, çok güneş rüzgârları sonucu atmosferini yitirdiğini de biliyoruz. Bu durum hayatın sonunu getirebilecek en değerli faktör. Dünya için bu türlü bir risk bulunmasa da insanın gezegenimizi çok hoyrat kullanımı olumsuz sonuçlar doğurabilir.”

‘MARS SEYAHATİ YENİ TEKNOLOJİLERİN GELİŞTİRİLMESİNİ İÇİN MOTİVASYON SAĞLIYOR’

Mars’a insan göndermek için yapılan milyarlarca dolarlık harcama, birtakım bölümlerce “Dünya’daki problemler çözülmeden uzaya yatırım lüks sayılır” diye eleştiriliyor. Sizce bu tenkitler haklı mı?

“Tüm bu çalışmalar değerli bir gereklilik” diyen Ersin Göğüş, “Çünkü mevcut teknolojiler ile hayatın sürdürülebilmesi kolay olmayacak. Bu gezegende konforlu bir gelecek için çok daha verimli teknolojilere muhtaçlığımız var. Mars seyahati yeni teknolojilerin geliştirilmesini için motivasyon sağlıyor” dedi.

Fotoğraflar: iStock